Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesi kullanılarak yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde yüklenici ile idare arasında sözleşme düzenlenmediği görülmüştür. 

İhale usulleri ve bu usullerin kullanımına ilişkin düzenlemeler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kanun’un 18’inci maddesine göre ihale usulleri açık ihale, belirli istekliler arasında ihale ve pazarlıktır. Her ne kadar Kanun’un 22’nci maddesinde düzenlenen doğrudan temin usulü bir ihale yöntemi olarak 18’nci maddede sayılmamış olsa da, düzenlemede belirtilen yönleriyle ihale mevzuatı içinde yer alan bir alım usulüdür. 

22’nci madde de sayılan koşulların varlığı halinde, idare ihalelere ilişkin bir takım hükümlerin yerine getirilmesini beklemeksizin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmeti doğrudan temin edebilmektedir. Ancak ihtiyaçların bu yöntemle temininde de idareler tamamen serbest olmayıp yerine getirilmesi gereken bazı gereklilikler bulunmaktadır. Bazı durumlarda, alınacak mal ve hizmetler ile yaptırılacak işlerde yüklenici ile sözleşme yapılması da bu gerekliliklerden birisidir. 

Kanun’un 21’inci maddesinde düzenlenen pazarlık ile alım usulüne ilişkin hükümlerde hangi hallerde sözleşme yapılıp hangi hallerde yapılmasının zorunlu olmadığı belirtilmiş ancak doğrudan temine ilişkin 22’nci maddede bu yönde bir hüküm konulmamıştır. 

Her ne kadar Kanun maddesinde sözleşme yapılıp yapılmaması ile ilgili bir düzenleme bulunmasa da, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun uygulanmasında karşılaşılan tereddütlere açıklık getirilmesi ve bu hususlarda uyulması gerekli esasların belirlenmesi amacıyla düzenlenen ve 22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu İhale Genel Tebliği’nde konuya ilişkin gerekli açıklamalar yapılmıştır. 

Doğrudan temin yönteminin kullanımına ilişkin açıklamalar Tebliğin 22’nci maddesinde yapılmıştır. Buna göre 22.1.1.3 numaralı maddede; 22’nci madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanmasının zorunlu olduğu, bir defada yapılacak alımlarda ise sözleşme yapılmasının idarelerin takdirinde olduğu belirtilmiştir. 

Yapılan incelemelerde kurumun doğrudan temin kapsamında yaptığı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde yüklenici ile sözleşme yapmadığı görülmüştür. Bu işlerden bazıları sözleşme yapılmasının zorunlu olmadığı bir takım mal ve hizmet alımlarına ilişkin iken bazıları ise nitelikleri gereği belirli bir süre zarfında gerçekleştirilmesi mümkün olan alımlara ilişkindir. 

Aşağıdaki tabloda belirli bir süre gerektiren ve sözleşme yapılmasının gerekli olduğu değerlendirilen mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinden bazılarına örnek olarak yer verilmiştir. 

…

Tabloda örnek olarak verilen mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin doğrudan teminlerde sözleşme yapılmadığı görülmüştür. 

Kamu idaresi tarafından bulguya iştirak edilmiş ve hatanın 2022 yılı itibarıyla düzeltileceği belirtilmiş olsa da 2022 itibarıyla yapılacak işlemler, bulgu konusu hatanın denetim döneminde var olan etki ve sonuçlarını ortadan kaldırmayacaktır. 

Buna göre Kanun’un 22’nci maddesi kapsamında Doğrudan temin yöntemiyle yapılan ve tamamlanması belirli bir süre zarfında gerçekleşebilecek olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için sözleşme yapılması mevzuat ile uygulama arasındaki uyumu sağlayacaktır.