Bazı yapı kullanma izin belgelerinin bina mahallinin proje ve eklerine uygun olup olmadığı tespit edilmeden düzenlendiği görülmüştür.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 5’inci maddesinde yapı; “Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler” olarak tanımlanmıştır.

Anılan Kanun’un 21’inci maddesinde bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26’nci maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesinin alınmasının mecburi olduğu belirtilmiş, “Yapı kullanma izni” başlıklı 30’uncu maddesine göre de yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediyeden izin alınmasının mecburi olduğu, mal sahibinin müracaatı üzerine, yapının ruhsat ve eklerine uygun olduğu ve kullanılmasında fen bakımından mahzur görülmediğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Yine aynı madde de verilen iznin yapı sahibinin kanuna, ruhsat ve eklerine riayetsizlikten doğacak mesuliyetten kurtarmayacağı gibi her türlü vergi, resim ve harç ödeme mükellefiyetinden kurtarmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin “Yapı kullanma izni” başlıklı 64’üncü maddesinin birinci fıkrasında;

“Yapı tamamlandığında tamamının veya kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığında bu kısımlarının kullanılabilmesi için, mal sahibinin müracaatı üzerine yapı ruhsatını veren ilgili idareden izin alınması zorunludur. Bu iznin alınması için ilgili idareye yapılan başvuru dilekçesi ekinde, fenni mesullerin veya yapı denetim kuruluşlarının yapının ruhsat eki projelerine, fen ve sağlık kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını, mevzuata uygun malzeme kullanılıp kullanılmadığını belirten raporları, yetki belgesini haiz mimar, mühendis veya kuruluşlarca tanzim edilen enerji kimlik belgesi ile yapıya ilişkin fotoğrafları yer alır.”

Üçüncü fıkrasında;

“Mal sahibinin yapı kullanma izni müracaatı üzerine ruhsat vermeye yetkili idare, ayrıca bir başvuru aramaksızın yapının ruhsat ve eklerine, fen ve sağlık kurallarına uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığını belirler.” denilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre yapı tamamlandığında mal sahibinin müracaatı üzerine ruhsat vermeye yetkili idare yapının ruhsat ve eklerine, fen ve sağlık kurallarına uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığını tespit eder. Yapının mevzuata uygun bulunması durumunda 30 gün içinde yapı kullanma izin belgesi verilir.

Yapılan incelemede, 2018 yılında üç, 2019 üç, 2020 yılında bir, 2021 yılında iki, 2022 yılında dört, 2023 yılında ise iki adet yapının yapı kullanma izin belgesinin bina mahallini tetkik eden teknik görevliler kısmının boş olduğu (herhangi bir imzanın olmadığı) sadece belgeyi tetkik eden olarak Başkan yardımcısı, belgeyi onaylayan olarak da Başkanın imzasının olduğu görülmüştür. Diğer bir ifadeyle bina mahalli incelenmeden yapı kullanma izin belgesi düzenlenmiştir. Bina mahallinin tetkik edilmeden belgenin tetkik edilebilmesi mümkün görünmemektedir. Öncelikli olarak teknik görevliler bina mahallini tetkik etmeli sonrasında yetkili kişiler belgeyi tetkik ederek onaylamalıdır. İmar Kanunu ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde de belirtildiği üzere İdarece, yapının ruhsat ve eklerine (projesine), fen ve sağlık kurallarına uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Yapının projesine uygun olarak tamamlanıp tamamlanmadığı tespit edilmeden yapı kullanma izin belgesi düzenlenemez. Söz konusu yapı kullanma izin belgelerinin bina mahalli tetkik edilmeden, ilgili teknik personeller tarafından herhangi bir inceleme yapılmadan Başkan ve Başkan Yardımcısı imzası ile mevzuata aykırı olarak düzenlendiği tespit edilmiştir.

Ancak yukarda belirtilen 15 adet yapı kullanma izin belgesi haricindeki diğer yapı kullanma izin belgelerinde önce ilgili teknik personeller tarafından bina mahalli tetkik edilmiş sonrasında belge incelenerek onaylanmıştır. Ancak 2018-2023 yılları arasında toplam 15 adet yapı kullanma izin belgesi mahallinde herhangi bir inceleme yapılmadan, yapının ruhsat ve eki projelerine uygunluğu görülmeden düzenlenmiştir.

Sonuç olarak, yapı kullanma izin belgelerinin bina mahallinin proje ve eklerine uygun olup olmadığı tespit edilmeden düzenlenmemesi gerekmektedir.