3194 Sayılı İmar Kanunu ve Ruhsata Tabi Yapılar
1. 3194 Sayılı Kanunun 32. ve 42. Maddelerinin Kapsamı

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 32. ve 42. maddeleri, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak inşa edilen yapılar hakkında düzenlemeler içermektedir. Ancak, bu maddeler yalnızca "yapı" niteliğindeki imalatları kapsar. Yapı niteliğinde olmayan imalatlar için bu maddeler uyarınca yıkım veya para cezası uygulanamaz.

2. Ruhsata Tabi Yapılar

Kanunun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesinde, yapı ve bina kavramları şu şekilde tanımlanmıştır:

Yapı: Karada ve suda, daimi veya geçici olarak inşa edilen, resmi ve özel yer altı ve yer üstü inşaatları ile bunların ilave, değişiklik ve tamiratını içine alan sabit ve hareketli tesislerdir.
Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü, insanların içine girebileceği, oturma, çalışma, eğlenme, dinlenme, ibadet, hayvanların veya eşyaların korunması gibi amaçlara hizmet eden yapılardır.
Danıştay ve İstinaf Mahkemesi kararlarına göre ruhsata tabi yapı olarak kabul edilen bazı örnekler:

Temel betonu
İstinat duvarı
Bahçe duvarı (Yapımı ruhsata tabi olsa da tamiri basit tadilat kapsamında olup ruhsata tabi değildir).
…
3. Esaslı Tadilat ve Basit Tadilat Ayrımı

Ruhsatlı yapılarda yapılan ilave veya değişikliklerin yıkım ve para cezası gerektirebilmesi için bu değişikliklerin esaslı tadilat kapsamında olması gerekir.

Basit Tadilatlar: Ruhsata tabi değildir ve bu tür değişiklikler için yıkım ya da para cezası uygulanamaz.
Esaslı Tadilatlar: Ruhsata tabi olup, izinsiz yapılmaları halinde yıkım ve para cezası uygulanabilir.
4. Esaslı Tadilat Nedir?

Plânlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 4/y bendi esaslı tadilatları şu şekilde tanımlamaktadır:

Yapının taşıyıcı unsurlarını etkileyen değişiklikler.
Yapı inşaat alanını, emsal alanını, taban alanını değiştiren işlemler.
Bağımsız bölüm, ortak alan ve bağımsız bölüm alanında değişiklik yapılması.
Yapının kullanım amacını veya ruhsat eki projelerini değiştiren işlemler.
Bu tür tadilatlar, ruhsat alınmadan yapılamaz. Yönetmeliğin 58. maddesi, mevcut yapının esaslı tamir ve tadilinin ruhsata tabi olduğunu ve mevzuata uygun olarak yapılması gerektiğini belirtir.

5. Basit Tadilatlar

Yönetmeliğin 59. maddesi, ruhsata tabi olmayan basit tadilatları şu şekilde sıralar:

Açılır-kapanır cam sistemler, korkuluk, pergola, çardak veya kameriye yapımı.
Bölme duvar, bahçe duvarı, duvar kaplamaları, baca, saçak, çatı elemanlarının tamiri.
Pencere değişimi gibi basit tamiratlar.
Bu işlemler ruhsata tabi değildir ve izin gerektirmez.

Yine planlı alanlar imar yönetmeliği 55.maddesinde;
Bahçe duvarları
MADDE 43- (1) (Değişik cümle:RG-23/1/2021-31373) Bahçe duvarlarının yüksekliği; binaların yol tarafındaki cephe hatlarının önünde, yoldan kotlandırılan binalarda kaldırım üst kotundan itibaren 0.50 metreyi, yoldan yüksek olup tabi zeminden kotlandırılan binalarda ise parselin yol sınırındaki tabii zemin kotundan itibaren 0.50 metreyi, yol cepheleri gerisinde ise 1.5 metreyi geçemez. Ayrıca üzerlerine yükseklikleri 1.00 metreyi aşmayan parmaklık yapılabilir.
denilmektedir. 

Dolayısıyla 55.madde kapsamında yapılan bahçe duvarı ruhsatsız yapılabilirken madde metninde belirtilen düzeyi aşan bahçe duvarları için ruhsat alınması gerekir. Ruhsat alındıktan sonra ilgili belediyenin yıkması ve idari para cezası uygulaması hukuka aykırı olacaktır.