Yapım işleri sözleşmeleri gereğince, hakedişlerden yapılan kabul kesintileri, muhasebe kayıtlarına alınmamaktadır.

Yapım işlerine ilişkin ihalelerde uygulanacak tip sözleşmeler, 4735 sayılı Kanun gereğince, uygulama birliğini sağlamak amacıyla Kamu İhale Kurumu tarafından hazırlanmakta ve Resmi Gazete’de yayınlanmaktadır. Bu tip sözleşmeler, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ekinde yer almaktadır.

Anahtar teslimi götürü bedel yapım işlerinde uygulanan Tip Sözleşme’nin “Geçici kabul noksanları” başlıklı 30.1’inci maddesinde;

“Geçici kabul noksanları için düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı tutulur ve bu tutar, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye ödenir. Fiyat farkı ödenen işlerde bu tutar, sözleşme tarihinden itibaren endeks üzerinden güncelleştirilmek suretiyle kesilir.”

Birim Fiyatlı Yapım İşlerine İlişkin Tip Sözleşme’nin 30.2’nci maddesinde de;

“Düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış, ancak kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i karşılığında teminat mektubu alınır ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu teminat mektubu iade edilmez. Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi durumunda ise kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i tutulur ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez.” düzenlemesi yer almaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 257’nci maddesine göre; mevzuatları gereği belirli olmayan bir vade ile, vadesiz ve/veya bir yıldan kısa vade ile nakden veya mahsuben tahsil edilen depozito ve teminatlar 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabında takip edilmektedir. Diğer yandan, Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planında da, yukarıda belirtilen kesintilerin “330.15- Yapım İşleri Tip Sözleşmesinin 30 ve 31. Maddeleri Gereği Alınan Teminatlar” yardımcı hesap kodunda muhasebeleştirileceği belirtilmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca, yapım işleri sözleşmelerinin niteliğine göre, %3 veya %5 oranında yapılan geçici kabul noksanları kesintisinin 330-Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir.

İdare tarafından yapılan mevcut uygulamada, hakedişlerden geçici kabul kesintisi olarak yapılan kesintiler hakediş icmalinde gösterilmekte; ancak, ödeme emri belgesi üzerinde gösterilmemekte ve dolayısıyla muhasebeleştirilmemektedir. Sonrasında ise, sözleşmede belirtilen koşullar gerçekleştiğinde, bahsi geçen kesintiler hak sahiplerine hakediş düzenlenip bütçeye gider yazılmak suretiyle ödenmektedir.

Oysa bu kesintiler, hakedişlerin ödendiği tarihte ilgili ödeme emri belgeleri üzerinde gösterilmiş ve muhasebeleştirilmiş olsaydı; dönemsellik ilkesi gereği söz konusu kesinti kadarlık tutarın kendi yılında giderleştirilmiş ve yapılmakta olan yatırım tutarının gerçeğe uygun olarak kendi hesabına kaydedilmiş olacak, ayrıca, İdarenin hak ve yükümlülüklerinin doğru olarak mali tablolara yansıtılmış olacaktı.

2020 yılında yapımları devam eden işlerde kesilmeyen %5 teminat tutarları ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 8: Muhasebe Kayıtlarında Gösterilmeyen Kabul Noksanlıkları İçin Yapılan Kesintiler

Emanet nitelikteki bu kaynakların idarenin bilançosunda görünmemesi sebebiyle, mali tablolar düzenleniş tarihi itibari ile denetlenen idarenin tüm varlık ve yükümlülüklerini tam ve doğru olarak göstermemektedir.

Denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; bundan sonra düzenlenecek hakedişlerde, bulgudaki öneriye uygun olarak yapım işleri sözleşmelerinin niteliğine göre, %3 veya %5 oranında geçici kabul noksanları kesintisinin yapılması suretiyle hakedişlerin ödendiği tarihte ilgili ödeme emri belgeleri üzerinde gösterilmesinin sağlanacağı ifade edilmiş olmakla birlikte, denetim yılı geçtikten sonra bulgunun gereğine uygun olarak işlem gerçekleştirilecek olması, 2020 mali yılı tablolarındaki hatayı bertaraf etmemektedir.

Sonuç olarak, muhasebe kaydının yılı içinde yapılmaması nedeniyle, 2020 yılı bilançosunda 330- Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı ile 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar hesaplarının 2.742.993,92 TL eksik bilgi içermesine, faaliyet sonuçları tablosunda da gider hesaplarının olması gerekenin altında yer almasına neden olunmuştur.