Belediye şirketi kadrosunda yer alan personelin mali ve sosyal haklarına ilişkin Toplu İş Sözleşmesine aykırı olarak Belediye Başkanı oluru ile artış gerçekleştirildiği görülmüştür.

04.12.2017 tarihi itibari ile İdare bünyesinde taşeron olarak çalışmakta olan işçiler 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24’üncü maddesine istinaden Büyükşehir Belediyesi şirketlerinde işçi kadrolarına geçirilmiştir.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 1’inci maddesi uyarınca işçi ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapabilecekleri belirtilmiştir. Aynı Kanunun “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde; toplu iş sözleşmesinin, iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi ifade ettiği devamında ise bu Kanunun uygulanması bakımından işçi, işveren ve işyeri kavramlarının 4857 sayılı İş Kanunu’nda tanımlandığı şekliyle uygulanacağı ifade edilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 2’nci maddesinde; bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar ise işveren olarak tanımlanmıştır.

Anılan mevzuat hükümlerinden, belediyelerde taşeron olarak çalışan işçilerin 04.12.2017 tarihi itibari ile Belediye Şirket kadrolarında işçi statüsüne geçirileceği bu kapsamda işçi sendikalarının, şirket işçilerinin ekonomik ve sosyal haklarının belirlenmesi bakımından Belediye Şirketi veya bağlı olduğu işveren sendikası ile toplu iş sözleşmesi imzalanabileceği, herhangi bir sendikaya tabi olmayan personele ilişkin ise Belediye Şirketinin iş sözleşmesi imzalamaya yetkili olduğu anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede İstanbul Büyükşehir Belediyesinin, personel çalıştırılmasına dayalı doğrudan hizmet alımı gerçekleştirdiği Belediye iştiraki konumunda olan 10 şirketinde (Boğaziçi Tesis Yönetim Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, İstanbul Kültür ve Sanat Ürünleri Tic. A.Ş, İstanbul Personel Yönetim A.Ş, İstanbul Ağaç Peyzaj Eğitim Hizmetleri ve Hayvanat Bahçesi İşletmeciliği Sanayi ve Ticaret A.Ş, İstanbul Güvenlik A.Ş, Boğaziçi Peyzaj İnşaat Müşavirlik Teknik Hizmetler Sanayi Ticaret A.Ş, İstanbul Çevre Yönetimi Sanayi ve Ticaret A.Ş, İstanbul Yatırım Ajansı Danışmanlık ve Ticaret A.Ş, İstanbul Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği Ticaret A.Ş ve İstanbul Asfalt Fabrikaları Sanayi ve Ticaret A.Ş) çalışan şirket personelinin mali ve sosyal haklarına ilişkin 2023 yılı içinde birden fazla kez mevzuata aykırı olarak Başkanlık Oluru ile zam belirlendiği görülmüştür.

Başkanlık olurları ile toplu iş sözleşmesi yürürlükte olan veya toplu iş sözleşmesine tabi olmasa da Şirket ile iş sözleşmesi kapsamında zam alması gereken şirket personelinin mali ve sosyal haklarına ilişkin artış yapılan olurlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

‌Tablo 57: Şirket Personeline İlişkin Zam Olurları

Belediye şirketleri anonim şirket olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmakta ve faaliyet göstermektedir. Bu sebeple belediye şirketleri özel hukuk tüzel kişisi olup Belediyeden ayrı tüzel kişiliği bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile belediye şirketi, kadrosuna geçen personeli ile mevzuat hükümleri gereği toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi imzalamaya yetkili işveren konumundadır.

Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; 2023 yılında asgari ücrete

%54,66 oranında artış yapıldığı diğer taraftan Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 03.04.2023 yayımlanan “Tüketici Fiyat Endeksi, Mart 2023” bültenine göre “bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı” %50,51 olarak yayımlandığını bu sebeple çalışanların alım gücünün enflasyon karşısında gerilememesi için doğrudan hizmet alımı suretiyle istihdam edilen personelin ücretlerinde düzenleme yapıldığı belirtilerek bulgu konusu hususlarda gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir. İdare tarafından her ne kadar asgari ücret ve enflasyon verilerinde ki artışlardan kaynaklı ücret artışı yapıldığı belirtilse de bulgu konusu hususa iştirak edilmiştir.

Sonuç olarak; söz konusu nedenlerle, Büyükşehir Belediyesi tarafından Başkanlık Oluru ile Şirket personelinin mali ve sosyal haklarında zam kararı alınması mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.