4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun istisnaları düzenleyen 3’üncü maddesinin (a) bendindeki şartlar oluşmadığı halde, bazı mal alımlarının bu kapsamda değerlendirilerek ihalesiz gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un “İstisnalar” başlıklı 3’üncü maddesinde; mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinden hangilerinin Kanun kapsamı dışında olduğu belirtilmiş olup Maddenin (a) bendinde; kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım ve hayvancılıkla ilgili ürün alımlarının bu Kanun’un kapsamı dışında tutulduğu düzenlenmiştir.

Yukarıdaki hükme göre doğrudan üreticilerden veya ortaklıklarından istisna kapsamında alım yapmak için;

-Tarım ve hayvancılık faaliyetinin çıktısı bir ürünün satın alınması,

-Alımı yapacak kuruluşun; söz konusu ürünleri işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmaya mevzuatının müsaade etmesi ve ürünleri bu amaçlarla alması

Gerekmektedir.

Yapılan incelemede İdarenin; işlemediği, değerlendirmediği, iyileştirmediği veya satmadığı, Belediye Kanunu’nun verdiği yetkiye istinaden ihtiyaç sahibi ailelere dağıttığı çeşitli gıda malzemelerini; tarım ve hayvancılık faaliyetinin çıktısı bir ürün olarak değerlendirilemeyecek ve girdi niteliğindeki gübreyi ihale yapmaksızın 4734 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin (a) bendi kapsamında satın aldığı tespit edilmiştir.

Kamu idaresinin cevabında, "İhtiyaç Duyulan 1.000 ton 20.20.0 Kimyevi Gübre Alımı"nda amacın; İlçede yem bitkisi yetiştiriciliği ile mevcut bitki vejetasyonunun geliştirilmesi, kaba yem üretiminin arttırılması, meraların amenajman planlarına göre otlatılması, üreticilere hayvancılıkla ilgili yeni bilgi ve tekniğin verilerek hayvancılığın karlı bir şekilde yapılması olduğundan bu alımların 4734 sayılı Kanun'un 3'üncü maddesinin (a) bendi

kapsamında yapılabileceği ifade edilmiştir. Ancak bir alımın 4734 sayılı Kanun'un 3'üncü maddesinin (a) bendi kapsamında yapılabilmesi için ürünün işlenmek, değerlendirilmek, iyileştirilmek veya satılmak üzere alınmış olması gerekmektedir. Alımı yapılan kimyevi gübrenin ise daha sonra işlenmesi, değerlendirilmesi, iyileştirilmesi veya satılması söz konusu olmadığından bahsi geçen alımın istisna kapsamında yapılmasının hukuken mümkün olmadığı değerlendirilmektedir. Tabloda yazılı diğer alımların istisna kapsamında yapılmasıyla ilgili olarak ise Kamu idaresi cevabında herhangi bir değerlendirmeye yer verilmemiştir.

Bu itibarla, ihaleden istisna edilmemiş mal alımlarının, rekabeti sağlayacak şekilde 4734 sayılı Kanun’da yer alan alım usullerine uygun şekilde yapılması gerekmektedir.

Tablo 8: 4734 Sayılı Kanun’un 3’üncü Maddesinin (a) Bendi Kapsamında Yapılan Alımlar