Hizmet alım suretiyle taşıt edinilmesi ilişkin araç kiralama ihalesinde ilgili mevzuata aykırı uygulamalar tespit edilmiştir.

1. Cadde ve Sokak Temizliği İçin Araç Kiralanması İhalesi Kapsamına Binek Araçların da Dahil Edilmesi

   İdare tarafından, 15 ay süre ile 4 Adet Binek Hizmet Aracı, 3 adet Su arazözü, 4 adet yol süpürme aracı, 1 adet kazıcı yükleyici, 7 adet kamyon ve minibüs kiralanması hizmet alım işi ihale edilmiş olup 17.07.2018 tarihinde sözleşme imzalanarak işe başlanmıştır.

   Sözleşme ve teknik şartnamede işin konusu; “Kütahya Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde mahalle, bulvar, cadde, sokak, meydan, pazaryerleri, yaya yolları, orta refüjler v.b. gibi yerlerin temizlenmesi, süpürge makinaları ile süpürülmesi, yol yıkama ve basınçlı yıkama araçları ile yıkanması, mıntıka işinde çalışanların servislerinin yapılması ve sahada kontrollerinin yapılması için teknik özellikleri belirtilen araç kiralanması işidir” şeklinde tanımlanmıştır.

   Tanımdan da anlaşılacağı üzeri işin asli konusu cadde ve sokakların temizlenmesi için araç kiralanması işidir. Ancak bahsedilen ihale kapsamına, makamda kullanılmak üzere 4 adet

   binek hizmet aracı da dahil edilmiş olup bu husus 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5 inci maddesinin; Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez” hükmüne aykırılık teşkil etmektedir.

   Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı halde bir arada ihaleye çıkılması, rekabeti engelleyici bir husus olmakla birlikte ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması gibi ilkeleri de zedeleyici bir durum ortaya çıkarmaktadır.

2. Mevzuata Aykırı Olarak Yakıt Dâhil İhaleye Çıkılması

Hizmet Alım Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Usul ve Esaslar, Bakanlar Kurulu kararı ile 17.03.2016 tarihinde kararlaştırılarak yürürlüğe girmiştir. Bu usul ve esasların kapsamında yer alan taşıtların hizmet alım suretiyle edinilmesinde uyulacak genel esasların düzenlendiği 6 ncı maddesinde; taşıtların, yakıt hariç şoförlü veya şoförsüz olarak edinileceği düzenlenmiştir.

Usul ve Esasların kapsamına giren taşıtlar ise 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamında giren taşıtlar olup bunlar, 237 sayılı Kanun’un 2 inci maddesinde; traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları ve zırhlı ambulanslar ile münhasıran askeri maksatlar için kullanılan ve ordunun silah ve teçhizatından madut bulunan taşıtlar hariç diğer taşıtlar olduğu hüküm altına alınmıştır.

Esas ve usulün “Genel Esaslar” başlıklı 6 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında; Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacağı ifade edilmiş olup kiralanacak taşıtların aylık bedeline üst limit getirilmiştir.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullere ilişkin Bakanlar

Kurulu Kararı'nın temel amacı edinilecek taşıtlarda ekonomik davranılması ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan harcanmasıdır. Bu sebeple taşıtların aylık kiralama bedeline üst limit getirilmiştir. Hizmet alım yoluyla taşıt edinilmesinde mevzuata aykırı olarak yakıt yükleniciden olacak şekilde ihaleye çıkıldığında aylık taşıt bedelinin ne kadarının yakıt ne kadarının kira bedeli olduğu anlaşılamamakta ve mevzuatta belirtilen üst limitin aşılıp aşılmadığı bilinememektedir.

İdare tarafından ihale kapsamında kiralanan taşıtlardan sadece arazözler Kanun kapsamında yer almamakta olup bunun dışındaki diğer araçların yakıt dahil kiralanması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “A)4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun “Temel İlkeler” başlıklı 5. Maddesinde “Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.” Hükmü gereğince 4 adet Binek Hizmet Aracı kiralama işi de aynı kategoride hizmet alımı olarak değerlendirilmiş olup; burada ihale bedelleri de göz önüne alındığında herhangi rekabeti engelleyici bir durum söz konusu olmadığı gibi herhangi bir kamu zararı da söz konusu değildir. Çünkü verilen teklifler Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigorta değerinin % 2sini aşmadığı da görülmektedir.

Ancak bundan sonraki ihalelerde ihtiyaçların uygun şartlarda karşılanması ve kaynakların daha verimli kullanılması gibi ilkelere azami olarak dikkat edilecektir.

B)17/03/2016 tarihinde Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren Hizmet Alım Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Usul ve Esaslar kapsamında 237 Sayılı Taşıt Kanununun

2. Maddesi ve Esas ve Usulün “Genel Esaslar” başlıklı 6. Maddesinin 2. Fıkrası gereği kiralanan taşıtların arazözler hariç bunun dışındaki diğer araçların yakıt dahil kiralanmasına hem aylık taşıt bedelinin ne kadarının yakıt ne kadarının kira ve mevzuatta belirtilen üst limitin aşılıp aşılmadığı gibi konuların kaynakların savurganlığa yol açılmadan harcanması açısından yeni yapılacak ihalelerde azami derecede özen gösterilecektir.”

Denilmektedir.

Sonuç olarak Bulgunun (A) maddesinde belirtilen 4 adet binek hizmet aracı, makam için kiralanmış araçlar olup sokak ve meydanların temizlenmesi için yapılan hizmet alım ihalesi ile bir bağlantısı bulunmamaktadır. Her ne kadar idare bundan böyle mevzuatta yer alan ilkelere özen gösterileceğini belirtmiş olsa da, bu şekilde makam için kiralanan binek

hizmet araçlarının sokak ve meydanların temizliği için yapılan hizmet alım ihalesine dâhil edilmesi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun “Temel ilkeler” başlıklı 5 inci maddesinin; Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez” hükmüne aykırılık teşkil etmektedir.

Bulgunun (B) maddesinde belirtilen, yakıt dâhil araç kiralama hususuna ise Kamu İdaresi tarafından iştirak edilmiş olup yeni yapılacak ihalelerde bu konuya azami derecede dikkat gösterileceği ifade edilmiştir.

Her iki konunun da gelecek yıl denetimlerinde takibi yapılacaktır.