2023/49348 ihale kayıt numaralı “İlçemizde Yaşayan Vatandaşlarımızla Birlikte Bu Vatandaşlarımızdan Bilhassa Dezavantajlı Gruplara Yönelik Hizmet Alımı İşi” ihalesinde, aralarında doğal bir bağlantı olmayan işlerin bir arada ihale edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde İdarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu; aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği düzenlenmiştir. Bu ilkelerin ortak ve temel gayesi, ihalelerde rekabeti engelleyecek düzenlemelerin önüne geçmek, katılımın artmasını sağlamak ve bunun sonucunda da idarelerin ihtiyaçlarını uygun şartlarla karşılamasını ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamaktır.

Sözleşme bedeli 26.432.854,00 TL olan 2023/49348 kayıt numaralı ihale konusu işin Teknik Şartnamesinin “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde “Belediyemize ait Bağcılar Belediyesi Engelliler Sarayı’nda kayıtlı ve yeni kayıt yaptıracak olan engelli vatandaşlarımızın yaşam kalitelerinin artırılması, hayata olan tutunmalarının pekiştirilmesi ve dezavantajlı durumlarının avantaja dönüştürülebilmesi maksadıyla, yıl içinde engel türlerine göre alacakları terapi ve eğitimlerin planlanıp uygulanmasının yanı sıra bu mekanlarda kullanılacak ikram malzemelerinin temin edilmesi, yıl boyu sürecek etkinliklerin planlanması ve gerçekleştirilmesi, İhtiyaç duyulacak görsel ve dijital tasarımların yapılması bu şartnamenin ana amacını teşkil eder.” ifadelerine yer verilirken diğer maddelerinde de işin ayrıntılarına ve şartlarına yer verilmiştir.

İş kapsamında engelli vatandaşlar için duyu bütünleme terapi hizmet alımı, dil ve konuşma terapi hizmet alımı, ek dersler, etüt çalışmaları ve sanatsal etkinlikler hizmet alımlarının yanında, bu hizmet alımlarında kullanılacak çeşitli eğitim ve etkinlik malzemeleri ile kırtasiye malzemelerinin alımı da gerçekleştirilmiştir. Bu hizmet ve mal alımlarının dışında, engelli vatandaşların terapi ve eğitimlerine özgülenemeyecek mal alımlarına; merkezlerde kullanılacak ikram malzemeleri ve evde temizlik hizmetlerinde kullanılacak sarf malzemelerine de ihale kapsamında yer verilmiştir.

Birbirinden bağımsız hizmet işlerinin hizmet sunucusuna, mal alımlarının mal tedarikçisine yaptırılması gerekmektedir. Bu durumun tek istisnası olarak da bu işler arasında kabul edilebilir doğal bağlantı olması halidir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, ihale konusu hizmet alımının toplamda 57 iş kaleminden oluştuğu, bu iş kalemlerinin teknik şartnamede yarı zamanlı duyu bütünleme, dil ve konuşma terapisi, ek ders ve etüt çalışması ve sanatsal etkinlikler, engelliler sarayında bir yıl boyunca eğitim amaçlı olarak eğitim esnasında kullanılacak her türlü malzeme alımı olduğu ve bir defada değil ihtiyaç olundukça satın alındıkları; Merkezde kullanılacak ikramlık malzemelerin eğitim sınıflarında ve Merkezdeki eğitim gören engelli ve engelli yakınları için kullanıldığı, evde temizlik hizmetinde kullanılan malzemelerin, yine bakıma muhtaç ve engelli vatandaşların ev temizliğinde kullanıldığı, gezi organizasyonlarının ise mevcut eğitim gören engelli ve ailelerinin öncelikle yararlanmaları için yapıldığı, sayılan bu bilgilerden söz konusu işlerin aralarında doğal bağlantı olan; İdarenin malı eğitim merkezlerine müracaat eden öğrencilere eğitim ve öğretim hizmeti verilebilmesi için mal ve hizmet alımına dayalı işler olduğunun anlaşılacağı, ayrıca söz konusu alımın 2018 yılından itibaren aynı usulde yapıldığı ancak hiçbir teftişte eleştiri konusu yapılmadığı ifade edilmiştir.

Ancak, 4734 sayılı Kanun'da yer alan, işler arasında doğal bağlantı olmadıkça mal ve hizmet alımlarının bir arada ihale edilemeyeceği hükmünden anlaşılması gereken; mal alımının da hizmet alımının da örneğin engelli vatandaşlar için alındığı noktasında bir bağlantı olmayıp, alımların birbiri ile ilişkili olup olmadığıdır. Örneğin ikramlık malzeme alımı ile gezi organizasyonlarının iki ayrı alımın konusu yapılması, bunların yine engelli ve gazi yakını vatandaşlar için yapılmasına engel olmayacaktır.

Diğer taraftan İdare, söz konusu alım için 2018 yılından itibaren hiçbir denetimde eleştiri yapılmadığını ifade etse de aynı konunun 2022 yılı Sayıştay Denetim Raporunda Bulgu konusu yapıldığı görülmektedir.

Sonuç olarak, aralarında kabul edilebilir doğal bağlantı bulunmayan mal ve hizmet alımlarının bir arada ihale edilmemesi gerekmektedir.