Karar Künyesi
Bütçe içi işletmeye ait iktisadi ve ticari işler için kullanılan ödeneğin mevzuata uygun muhasebeleştirilmediği ve giderlerinin işletmenin özel hesabı yerine Kamu İdaresinin kaynaklarından karşılandığı görülmüştür.
Bütçe İçi İşletmenin İktisadi ve Ticari İşler İçin Kullanılan Ödeneğin Mevzuata Uygun Muhasebeleştirilmemesi
Kamu İdaresinin bütçe içi işletmesine ilişkin olarak iktisadi ve ticari işler için kullanılan ödeneğin muhasebe işlemlerinin mevzuata uygun yapılmadığı görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe İçi İşletme Yönetmeliği’nin “Bütçe İşlemleri” başlıklı 8’inci maddesine göre, işletmenin iktisadi ve ticari işleri için nakit sermaye olarak kullanılacak ödeneğin mahalli idare bütçesinde ekonomik sınıflandırmada I. düzey 08-Borç Verme kodunda gösterilmesi, bu ödeneğin işletme adına açılmış özel bir banka hesabına aktarılmak suretiyle kullanılması, işletme ödeneğinden kullanılmayan kısmının yıl sonunda iptal edilmesi ve işletme faaliyetlerinden sağlanan gelir fazlası veya kârın mahalli idare bütçesine gelir kaydedilmesi gerekmektedir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabına ilişkin “Hesabın İşleyişi” başlıklı 102’nci maddesinde; bütçedeki ödeneğine dayanılarak yapılan ve vadesi bir yıl veya faaliyet dönemi ile sınırlı olan borç verme işlemlerinden doğan alacaklar bir taraftan bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı’na veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabı’na borç, 835-Gider Yansıtma Hesabı’na alacak kaydedileceği, bu hesapta kayıtlı alacaklardan vadesinde tahsil edilemeyenler bu hesaba alacak, 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabı’na borç kaydedilerek takibe alınacağı düzenlenmiştir.
Bu bağlamda, işletmenin iktisadi ve ticari işleri için belirlenen ödeneğinin kullanılmak üzere bankada açılan özel hesaba aktarıldıkça, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı’na alacak, 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı’na borç, diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabı’na borç, 835-Gider Yansıtma Hesabı’na alacak; bütçedeki ödeneğe dayanılarak verilen borcun tahsilinde de 102-Banka Hesabı’na borç, 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı’na alacak, diğer taraftan 800-Bütçe Gelirleri Hesabı’na alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabı’na borç kaydedilmesi gerekmektedir. Ayrıca vadesinde tahsil edilemeyen borçlardan alacaklar, 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı’na alacak, 137-Takipteki Kurum Alacakları Hesabı’na borç kaydedilmesi gerekmektedir.
Yapılan incelemede, bütçe içi işletmenin iktisadi ve ticari faaliyetlerinde kullanılacak ödeneğin ayrılarak ekonomik sınıflandırmada borç verme kodunda gösterilmediği, işletme adına ayrı bir hesaba aktarılmadığı, iktisadi ve ticari işler için kullanılan ödeneğin
muhasebeleştirme işlemlerinin ve alacağın takibinin 132-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı’nda yapılmadığı ve ilgili diğer hesapların (800-805-830-835 No’lu) kullanılmadığı tespit edilmiştir.
Kamu İdaresinin bütçe içi işletmesine ilişkin olarak iktisadi ve ticari işler için kullanılan ödeneğin kaydı, muhasebeleştirme işlemleri ve alacağın takibinin, yukarıda bahsedilen ilgili hesaplar kullanılarak yapılması gerekmektedir.
Bütçe İçi İşletmenin Ticari İşlerine İlişkin Giderlerin İşletmenin Özel Hesabı Yerine Kamu İdaresinin Kaynaklarından Karşılanması
Kamu İdaresinin bütçe içi işletmesinde satmak amacıyla yapılan mal alımlarının işletmenin özel hesabından karşılanması gerekirken Belediye bütçesinden karşılandığı görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe İçi İşletme Yönetmeliği’nin “Bütçe İşlemleri” başlıklı 8’inci maddesine göre, işletmenin iktisadi ticari işlerine ilişkin giderler dışında kalan personel giderleri, sosyal güvenlik kurumuna devlet primi giderleri, mal ve hizmet alımı giderleri, sermaye giderleri ile transferlerinin mahalli idare bütçesinden yapılması, işletmenin iktisadi ve ticari işleri için nakit sermaye olarak kullanılacak ödeneğin mahalli idare bütçesinde ekonomik sınıflandırmada I. düzey 08-Borç Verme kodunda gösterilmesi ve bu ödeneğin işletme adına açılmış özel bir banka hesabına aktarılmak suretiyle kullanılması gerekmektedir.
Yönetmelik’in “Muhasebe İşlemleri” başlıklı 9’uncu maddesinde de işletmenin Kurumlar Vergisine tabi faaliyetlerinin, hesap planı bakımından sadece bütçe işlemlerinin muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasına ilişkin olarak Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine tabi olacağı belirtilmiştir.
Söz konusu Yönetmelik’te, mahalli idare hesaplarından karşılanabilecek işletme giderleri sayılmış olup, bunların dışında işletmenin iktisadi ticari işlerine ilişkin giderlerin karşılanamayacağı, işletmenin iktisadi ve ticari işleri için nakit sermaye olarak kullanılacak ödeneğin idare bütçesinin “08-Borç Verme” ekonomik kodunda gösterilmesi ve bu ödeneğin işletme adına açılmış özel bir hesaba aktarılmak suretiyle kullanılması gerektiği belirtilmektedir. Ayrıca işletmenin kurumlar vergisine tabi iktisadi ticari işleri için yaptığı harcamaların ve elde ettiği gelirlerin muhasebeleştirilmesinde sadece giderler için 830-Bütçe Giderleri ve 835-Gider Yansıtma hesaplarının, gelirler için ise 800-Bütçe Gelirleri ve 805-Gelir Yansıtma hesaplarının kullanılacağı belirtilmektedir.
Yapılan incelemede, Kamu İdaresinin bütçe içi işletme bünyesinde bulunan otel, kafeterya, yemekhane işletmelerinde satılmak amacıyla alınan ticari mal niteliğindeki yiyecek ve içeceklerin İdarenin bütçesinden karşılandığı, bunlara ilişkin giderlerin İdarenin muhasebe kayıtlarında izlendiği ancak işletmenin ticari faaliyetleri sonucu elde ettiği gelirlerinin İdarenin muhasebe kayıtlarında (800-Bütçe Gelirleri Hesabı ve 805-Gelir Yansıtma Hesabı) izlenmediği tespit edilmiştir.
İşletmenin, ticari mal alımının, Yönetmelik’te belirtildiği gibi işletme adına açılan özel hesaba işletmenin iktisadi ve ticari işleri için ekonomik sınıflandırmada borç verme kodu ile ödenek aktarılarak işletmenin özel hesabından karşılanması, ticari işleri dolayısıyla elde ettiği gelirlerin de Kamu İdaresinin bütçe hesaplarına kaydedilmesi gerekmektedir.