Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası A.Ş’nin personel işlemlerin incelenmesi neticesinde, İş Kanunu’nda yıllık olarak en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabileceğin belirtilmesine rağmen, Şirket bünyesinde çalışan işçilere bu sınırlamanın oldukça üzerinde saatlerle fazla çalışma yaptırıldığı görülmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Çalışma ücreti” başlıklı 41’nci maddesinde, fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınmasının gerektiği ve fazla çalışma süresinin toplamın bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

4857 sayılı Kanun’un 41'inci maddesine dayanarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinin 5’nci maddesinde, “fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir” denilmektedir.

İş Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Yönetmelikte fazla çalışma süresinin istisnai durumlar haricinde yıllık 270 saat ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Bu durum, genel bakımdan çalışma süresi olan haftada en çok kırkbeş saatin asıl olduğu, fazla çalışmanın ise istisnai bir durum olarak yıl içinde belirli sınırlar dâhinde işçinin onayı alınarak yaptırılabileceğini göstermektedir.

Şirket bünyesinde çalışan işçilere ait fazla çalışma süreleri incelendiğinde, yıllık olarak belirlenen 270 saatin üzerinde çok sayıda personele fazla çalışma yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Tablo 3'de “yıllık fazla çalışma süresi” en fazla olan ilk sekiz personel örnek olarak yer verilmiş olup, personelin birçoğunun yıllık üst limitin üzerinde çalıştığı görülmektedir. Bu durum fazla çalışmanın bir istisna durum olmaktan çıkarılıp, Şirket bünyesinde bir çalışma şekli haline getirildiğini göstermektedir.

Tablo 3: Personel Fazla Çalışma Süreleri

Şirket yetkilileri tarafından gönderilen cevapta, günlük üretilen ekmek sayısının artması ve unlu mamüllerin üretiminde nitelikli ve tecrübeli eleman çalıştırma gereksinimi nedeniyle yıllık fazla çalışma sürelerinin aşıldığı belirtilmektedir. Bununla birlikte, fazla çalışma uygulamasının mevzuata uygun biçimde yürütülebilmesi için, 2022 yılı içinde 50 yeni üretim personelinin işe alındığı, artan iş gücü ihtiyacının önüne geçebilmek için üretim sürecinde

makinalaşma süreçlerinin geliştirildiği belirtilmektedir.

Her ne kadar, yeni personel alımlarının yapıldığı ve artan işgücü ihtiyacının önüne geçmek için fabrikada üretim altyapısının makinalaştırılmasına yönelik yatırımların gerçekleştirildiği belirtilse de, aynı konunun 2020 yılı denetim raporunda da bulgu konusu yapıldığı, iki yıllık süreç içinde uygulamanın düzeltilmeyip benzer şekilde devam ettirildiği anlaşılmaktadır.