775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun “Fonların teşkili ve kullanılması” başlıklı 12’nci maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlanacak gelirlerin, ilgili belediyeler tarafından açılacak özel hesaplarda toplanacağı ifade edilmiştir.

Aynı Kanun’un 13’üncü maddesinde;

“12 nci madde gereğince teşkil edilen fonda toplanan paralar, belediyelerce, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının izni alınmak şartiyle:

1. Bu kanundaki amaçlarda kullanılmak üzere arsa sağlanmasında, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca onanan plan ve projelere göre halk konutu, nüve konut veya geçici misafir konutu yapılmasında,

2. Islah olunacak gecekondu bölgeleri ile yeniden tesis edilecek önleme bölgelerinin yol, meydan, kanalizasyon, su, elektrik ve benzerleri gibi kamu hizmet ve tesislerinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca onanan projelerine göre yapılmasında veya onarılmasında,

3. Kendi bütçe imkanlariyle karşılanamıyan ve fakat bu kanun gereğince yapılması gereken tesbit, harita alımı, plan ve projelendirme hizmetlerinde kullanılır.” denilmektedir.

Yukarıda mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere ilgili fonda biriken paralar 775

sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde açıklanan yerlerde kullanılabilecek, bunun dışındaki yerlerde kullanılamayacaktır.

4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un “Taksitle ödeme, satış bedelinden pay verilmesi, belediyelere devir” başlıklı 5’inci maddesinde;

“…

Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki Hazineye ait taşınmazların satış bedellerinin tahsil edilen kısmından öncelikle yerinde muhafaza edilemeyen yapıların tasfiyesinde kullanılmak şartıyla % 10'u, ilgili belediyelerin 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Kanun hükümlerine göre oluşturulan fon hesabına aktarılır. Kalan kısmından ise ilgili belediyeye % 30, varsa büyükşehir belediyesine % 10 oranında pay verilir. Bu paylar tahsilini takip eden

ayın yirmisine kadar ilgili idarelerin hesaplarına aktarılır. …” hükmü yer almaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin Fonun teşkili ve muhasebeleştirilmesine ilişkin “Belirli Bir Amaca Tahsisli Gelirler ve Alınan Paylar” başlıklı 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında aynen;

“20/7/1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununun 12 nci maddesi gereği kurulan fonda toplanacak paralar gelir bütçesinin ilgili bölümüne gelir kaydedilir. Diğer taraftan gider bütçesinin ilgili tertibine tahsis amacı doğrultusunda kullanılmak üzere ödenek konulur. Bu fondan yapılan harcamalarda 775 sayılı Kanunda belirtilen usul ve esaslar uygulanır.” denilmektedir.

Kartal Belediyesi tarafından 4706 sayılı Kanun’un 5’inci maddesi kapsamında 775 sayılı Kanun uyarınca oluşturulan fon hesabına aktarılması öngörülen, Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki hazineye ait taşınmazların satış bedellerinin tahsil edilen kısmının % 10’una isabet eden tutarlar 362.01.99 Fonlar Adına Yapılan Diğer Kesintiler Hesabının alacağına kaydedilmektedir. Diğer taraftan, İstanbul Defterdarlığı tarafından gönderilen söz konusu tutarlar münhasıran bu fon için açılmış bir banka hesabının borcuna kaydedilerek muhasebeleştirilmektedir. Ancak 362.01.99 Fonlar Adına Yapılan Diğer Kesintiler Hesabının alacak bakiyesi yıl sonu itibarıyla 938.774,41 TL iken fon için açılmış özel banka hesabının yıl sonu itibarıyla bakiyesi 56.222,63 TL’dir.

Bahsedilen banka hesabının hareketleri üzerinde yapılan incelemede; fon hesabında

biriken tutarların Belediyenin diğer banka hesaplarına aktarılması suretiyle, fon hesabının 775 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesine aykırı olarak amacı dışında kullanıldığı tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; “Nakit ihtiyacı durumuna göre hesap kullanılmakta olup, nakit durum müsait olduğunda geri ödeme yapılmaktadır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında gecekondu fonu hesabındaki tutarın Belediyenin nakit ihtiyacı durumuna göre kullanılıp daha sonra geri ödeme yapıldığı ifade edilmektedir. Ancak gecekondu fonunun ilgili mevzuatında söz konusu uygulamaya cevaz veren bir düzenleme olmadığı gibi bu tür bir uygulamanın fonun teşkili ve kullanılması amaçlarına aykırılık taşıdığı ve fondaki tutarın suistimale açık hale gelmesine sebebiyet vereceği değerlendirilmektedir. Bulguda tespiti yapıldığı üzere fonun amacı dışında kullanımlarının devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.