Üniversitenin kiralama işlemlerinin incelenmesi sonucunda; 2018 ve 2020 yıllarında yapılan ve detayı aşağıda gösterilen bazı taşınmazların kiralanmasına ilişkin ihalelerin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin (g) bendine istinaden pazarlık usulüyle yapıldığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi, bu taşınmazları, Hazineye ait olan ve Üniversiteye tahsis edilen taşınmazlardan olması hasebiyle Hazine taşınmazı olarak değerlendirmiş ve bu nedenle pazarlık usulünü seçmiştir.

2886 sayılı Kanun’un “İhalelerde Kapalı Teklif Usulünün Esas Olduğu” başlıklı 36’ncı maddesinde;

“Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.”

Denilmektedir.

Aynı Kanun’un “Pazarlık usulüyle yapılacak işler” başlıklı 51’inci maddesinin (g) bendiyle;

“Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisinin pazarlık usulüyle yapılabileceği” hükme bağlanmıştır.

2886 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesine istinaden çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde; Hazine, Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet tüzel kişiliğinin adı, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmaz, Tapuda Hazine adına tescilli taşınmazlar, Hazine taşınmazı, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler ve İdare, Merkezde Maliye Bakanlığı (Millî Emlak Genel Müdürlüğü); illerde defterdarlığı (millî emlak dairesi başkanlığı veya millî emlak müdürlüğü) ve ilçelerde millî emlak müdürlüğü yoksa malmüdürlüğü olarak tanımlanmıştır.

Aynı Yönetmelik’in “Tahsisli ve kiralanmış yerlerdeki işlemler” başlıklı 70’inci maddesinin birinci fıkrasında;

“Tahsisli taşınmazlar ile kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince kiralanmış olan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün olan yerler, tasarruf eden kuruluş amirinin görüşü alınmak suretiyle, ilde defterdarın, ilçede kaymakamın onayı ile İdarece kiraya verilebilir.”

Hükmüne yer verilmiştir.

Görüldüğü üzere, Devletin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler, Hazine taşınmazı olarak tanımlanmıştır. Hazine ise, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri açısından Devlet tüzel kişiliğinin adı olarak belirlendiğinden; Devlet tanımı ile kastedilen genel bütçe kapsamındaki kamu idareleridir.

Hazineye ait olan ve bir üniversiteye tahsis edilen taşınmazın, 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine göre pazarlık usulünün seçimi de dâhil olmak üzere kiraya verilmesi, üniversite rektörünün görüşü alınmak suretiyle ilde defterdarın, ilçede kaymakamın onayı ile milli emlak dairesi başkanlığı veya milli emlak müdürlüğünce, millî emlak müdürlüğü olmayan yerlerde malmüdürlüğünce gerçekleştirilebilmektedir.

Ayrıca, aynı Yönetmelik hükümleri uyarınca Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle ilgili tasarruf işlemlerini yapmakla görevli idare, Millî Emlak Genel Müdürlüğü ve bağlı birimleri olduğu halde söz konusu taşınmazların tasarrufuna yönelik işlemler, Üniversite tarafından yapılmıştır.

Dolayısıyla söz konusu taşınmazların tasarruf yetkisi, Hazine tarafından kullanılmamış olduğundan; bu taşınmazların, salt manada Hazine taşınmazı olarak değerlendirilmesi ve Hazine taşınmazlarının yararlandığı tüm haklardan istifade etmesi düşünülemez. Zira taşınmazlar, artık tahsisli hazine taşınmazı vasfına sahiptir ve tasarrufuna ilişkin işlemler, Hazine tarafından gerçekleştirilmemektedir.

Bu itibarla; Üniversitenin kira konusu tahsisli taşınmazlarının, Devletin özel mülkiyetindeki ya da hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar gibi değerlendirilmesi ve 2886 sayılı Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendine tabi olması mümkün bulunmamaktadır.

Mevzu bahis uygulamaların, 2886 sayılı Kanun ve Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu ve bu aykırılığın giderilmesi için gerekli işlemlerin tesis edilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

‌Tablo 13: 2886 Sayılı Kanun’un 51’inci Maddesinin (g) Bendine Göre Yapılan Kiralamalar