Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde toplu taşıma hizmeti veren bazı özel halk otobüslerinin engelli vatandaşlarımızın kullanımına uygun hale getirilmediği ve bu araçlara çalışma ruhsatı da verilmemiş olmasına rağmen çalıştırıldıkları görülmüştür.

5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunun geçici 3’üncü maddesinin birinci fıkrasında;

“Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan toplu taşıma hizmetlerinin engellilerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde, sürücü koltuğu hariç dokuz ila on altı oturma yeri olan araçlarla verilen toplu taşıma hizmetleri, turizm taşımacılığı yapılan araçlarla sağlanan taşıma hizmetleri ve özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma hizmetleri ile yolcu gemileri 7/7/2018 tarihine kadar engelliler için erişilebilir duruma getirilir” denilmekte;

Aynı maddenin 1’inci fıkrasında ise, “…Denetim sonucunda ilgili belediye ve kamu

kurum ve kuruluşları ile umuma açık hizmet veren her türlü yapıların ve açık alanların malikleri ile toplu taşıma araçlarının sahiplerine eksikleri tamamlaması için birinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren iki yılı geçmemek üzere ek süre verilebilir.” hükmüne yer verilmektedir.

Anılan Kanunun geçici 3’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında; şehir içi yolcu taşıma hizmeti yapan araçlardan erişilebilir olmayanlara yolcu taşıma hizmeti için yetki belgesi, izin ve çalışma ruhsatının verilmeyeceği ifade edilmiştir.

Söz Konusu Kanun 07.07.2005 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, sürücü koltuğu hariç on altıdan daha fazla koltuğu bulunan özel halk otobüslerinin 07.07.2015 tarihi itibariyle engellilere uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede 2018 yılı sonu itibariyle sürücü koltuğu hariç on altıdan fazla koltuğu bulunan 335 adet özel halk otobüsünün engellilerin erişebileceği duruma getirilmediği ve bu araçlara çalışma ruhsatı verilmediği halde bu araçların çalıştığı görülmüştür.

Toplu taşıma araçlarının erişilebilir hale getirilmesi ve bu araçlarda erişilebilirliğin izleme ve denetimini yapacak olan komisyonların teşkili, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları ile idari para cezalarının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir.

Bu Yönetmeliğe göre; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlükleri bünyesinde oluşturulan komisyonların toplu taşıma araçlarının erişilebilirlik tespitini yapması, izleme ve denetleme formlarını dikkate alarak rapor hazırlaması ve tespit edilen eksiklikler için il müdürlüğünce idari para cezasının uygulanması gerekmektedir.

Ayrıca ruhsatı olmayan servislerin çalışmalarına izin verilmemesi, zabıta birimi tarafından gerekli denetimlerin yapılması ve izin almadan çalışan servislerle ilgili gerekli işlemlerin büyükşehir belediyesince yapılması sağlanmalıdır.

Toplu taşıma araçlarının engellilere uyumlu hale getirilmemesi, engellilerin toplumsal hayata diğer bireylerle eşit koşullarda tam ve etkin katılımlarının sağlanmasını etkilemektedir.

Kamu idaresi cevabında; Bulguda belirtilen araçların minibüs statüsünde olduğu, Aydın Valiliği Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünün 06.02.2019 tarihli 341431 sayılı yazısı ile şehir içinde denetimimizde çalışan minibüs statüsündeki araçlara engelli

erişimine uygun hale getirilmesi için 07.07.2020 tarihine kadar süre verildiği, belediyemizden çalışma izni alarak ticari faaliyetine devam eden otobüs statüsündeki M plakalı araçların 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun çerçevesinde erişilebilir hale getirildiği, erişilebilir hale getirilmeyen otobüs statüsündeki araçlara belediyemiz tarafından çalışma belgesi/ruhsatı düzenlenmediği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, kamu idaresi cevabında belirtilen araçların minibüs statüsünde olduğu, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünün 06.02.2019 tarihli 341431 sayılı yazısı ile bu araçların engelli erişimine uygun hale getirilmesi için 07.07.2020 tarihine kadar süre verildiği belirtilmiştir.

Anılan Kanunun geçici 3’üncü maddesine göre; sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla koltuğu bulunan araçların engellilerin erişilebilirliğine uygun hale getirilmesi, sürücü koltuğu hariç on altıdan daha fazla koltuğu bulunan araçların 07.07.2015 tarihi itibariyle, sürücü koltuğu hariç dokuz ila on altı oturma yeri olan araçların ise 07.07.2020 tarihi itibariyle engellilere uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

Dolayısıyla kamu idaresi cevabında belirtilen 07.07.2020 tarihi sürücü koltuğu hariç dokuz ila on altı oturma yeri olan araçlar için geçerlidir. Bulgu konusu ise sürücü koltuğu hariç on altıdan daha fazla koltuğu bulunan araçlar ile ilgilidir.

Kamu idaresinin cevabının aksine bu süreler araçların cinsine göre değil, koltuk sayısına göre belirlenmiştir.

2018 yılı sonu itibariyle sürücü koltuğu hariç on altıdan fazla koltuğu bulunan 335 adet özel halk otobüsünün engellilerin erişebileceği duruma getirilmediği ve bu araçlara çalışma ruhsatı verilmediği halde bu araçların çalıştığı görülmüştür.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir