İdare tarafından Trabzon ili dâhilinde bulunan kaynak ve yeraltı sularından alınan kira gelirlerinden ilgili belediyelere pay aktarılmadığı görülmüştür.

167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun’un 4’üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereğince, kuyu açan kimse, bulunan suyun ancak kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanabilir. Bu miktarı aşan sular ile sulama, kullanma ve işlenerek veya doğal haliyle içme suyu olarak satılmak üzere çıkarılan yeraltı suları, Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak suları (mazbut vakıflara ait sular hariç), 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verilebilir. Tahsil edilen kira gelirinden; yer altı veya kaynak suyunun çıktığı yer, köy sınırları içinde ise o yerdeki köy tüzel kişiliğine %15, belediye sınırları içinde ise ilgili belediyeye %25 oranında pay verilmesi gerekir.

6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1’inci maddesi ile Trabzon iline bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmışlardır. Aynı Kanun maddesiyle bu illerdeki il özel idarelerinin tüzel kişiliği de kaldırılmıştır.

6360 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince mevzuatla il özel idarelerine yapılan atıfların, bu Kanun kapsamında tüzel kişiliği kaldırılan il özel idareleri için ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, Hazineye, valiliklere, büyükşehir belediyelerine ve bağlı kuruluşlarına veya ilçe belediyelerine yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Kaynak sularının kullanım hakkının kiralanması işi 167 sayılı Kanun’a göre il özel idareleri tarafından yapılmaktayken 6360 sayılı Kanun ile birlikte yetki su ve kanalizasyon idareleri tarafından kullanılmaya başlanılmıştır.

Trabzon İl Özel İdaresinin tüzel kişiliğinin sonlandırılması üzerine 167 sayılı Kanun’da il özel idareleri için tanınan kaynak sularının işletilmesi hakkı TİSKİ tarafından kullanılmakta ve il sınırları içerisinde bulunan kaynak suları TİSKİ tarafından kiraya verilerek gelir elde edilmektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; TİSKİ tarafından kiraya verilen 3 adet kaynak suyu bulunduğu, söz konusu kaynak sularından 2023 yılında 2.295.999,41 TL kira geliri tahakkuk ettiği görülmüştür. Ancak kaynak sularının kiralanması nedeni ile gelir elde eden TİSKİ tarafından, ilgili belediyelere mevzuatta belirtilen payların gönderilmediği tespit edilmiştir.

Kamu idaresinin cevabında özetle, TİSKİ Genel Müdürlüğünün kuruluş amacının; Trabzon Büyükşehir Belediyesinin İçmesuyu ve Kanalizasyon hizmetlerini yürütmek ve bu maksatla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve tek elden işletmek, kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak olduğu ifade edilmiş ancak kaynak ve yeraltı sularından alınan gelirlerden ilgili belediyelere pay aktarılmamasına ilişkin bir açıklamada bulunulmamıştır.

Sonuç itibarıyla; Trabzon il sınırları içerisinde devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde bulunan kaynak suları ile kamu yararına ait olan yeraltı suları TİSKİ tarafından kiraya verildiğinden ve bu kiralamalar sonucu gelir elde edildiğinden 167 sayılı Kanun’un amir hükmü gereği elde edilen gelirin %25’inin ilgili belediyelere aktarılması gerekmektedir.