İdare tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na göre yapılan arsa satışlarında, ihale üzerinde kalan bazı isteklilerin sözleşmeye davet yazısını tebellüğ etmekten kaçındığı ve sözleşme sürecinin buna bağlı olarak geciktiği ve dolayısıyla arsa bedelinin enflasyonist ortamda Belediye bütçesine rayiç değerinden girmesine engel olduğu görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun "Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi" başlıklı 32'nci maddesinde, “İta amirince onaylanan ihale kararları, onaylandığı günden itibaren en geç 5 işgünü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline, imzası alınmak suretiyle bildirilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat adresine postalanır. (İptal ikinci cümle: Anayasa Mahkemesi’nin 18/6/2013 tarihli ve E.: 2013/71, K.: 2013/77 sayılı Kararı ile.)” denilirken, "Sözleşme yapılmasında müteahhit veya müşterinin görev ve sorumluluğu" başlıklı 57'nci maddesinde, <i>“Sözleşme yapılması gerekli olan hallerde müteahhit veya müşteri 31'inci maddeye göre onaylanan ihale kararının veya Maliye Bakanlığının vizesi gereken hallerde bu vizenin yapıldığının bildirilmesini izleyen günden itibaren 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilmiş sözleşmeyi, idareye vermek zorundadır.</i>

…

Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve varsa geçici teminat gelir kaydedilir.” denilmektedir.

İlgili mevzuatta, idarenin sözleşmeye davet yazısını ne zaman tebliğ edeceği, isteklinin tebellüğünden itibaren ne kadar sürede sözleşme imzalanacağı açıktır fakat tebellüğ tarihinin ne olacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır. Bu hal nedeniyle istekliler tebellüğ sürelerini uzatarak satış bedelini azami sürede yatırma yoluna gidebilmektedirler.

Yapılan incelemede, aşağıdaki tabloda ayrıntısı gösterilen arsa satışlarında, ihale üzerinde kalan isteklilerin gerek sözleşmeye daveti tebellüğ etmekten, gerekse süresinde sözleşme yapmaktan kaçınması nedeniyle satış bedelinin zaman içinde değer kaybına uğramasına yol açtıkları anlaşılmıştır.

Tablo 11: Arsa Satışları

Tebliğ (5 iş günü) : İhale karar onay tarihinden itibaren idarenin tebliği gönderime hazırlama süresi

Tebliğ Ulaşma (5 iş günü) : PTT'nin tebliği muhatabına iletme süresi

Sözleşme İmzalama (15 gün): Tebliğden itibaren sözleşme yapılması için verilen süre

Söz konusu tabloya göre, arsa satışı ile ilgili ihale karar tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde idare sözleşmeye davet yazısını tebliğ etmeli, isteklinin tebellüğ tarihini izleyen günden itibaren de 15 gün içerisinde sözleşme imzalanmalıdır. Örneğin 5 sıra nolu arsa satışı verileri ele alınırsa;

Arsa satış bedeli: 101.500.000 TL İhale karar onay tarihi: 28.08.2023

İhale karar onay tarihinden itibaren (5 iş günü): 04.09.2023 (Hafta sonu ve 30 Ağustos düşüldü)

Muhataba tebliğin ulaşma süresi (5 iş günü): 08.09.2023 Sözleşme imzalama süresi (15 gün): 23.09.2023 İsteklinin tebellüğ tarihi: 10.12.2023

Sözleşme tarihi: 20.12.2023

Bu satış işleminde sözleşmenin imzalanması süreci normal akışında 23.09.203 tarihinde bitmesi gerekirken, isteklinin tebellüğden kaçınması nedeniyle 88 gün sarkmış görünmektedir.

Paranın değeri, zaman kavramından bağımsız değildir. Bugün elde edilecek 101.500.000 TL'nin 3 ay sonraki değeri yine 101.500.000 TL olmayacaktır. Yani bu fiyata satılan bir varlık 3 ay sonra aynı fiyatta olmayacaktır.

O nedenle paranın net bugünkü değerini ya da gelecekteki değerini hesaplayarak gelir kaybını ortaya koymak gerekir. 5 sıra nolu arsa satışı örneğinden devam edilirse,

FV = PV x (1+i)n formülü ile bu hesap yapılmaktadır. PV: Bugünkü değer

FV: Gelecek değer i: Piyasa faiz oranı n: Periyot sayısı

Bu formüle göre 101.500.000 TL nin 88 gün sonraki değeri ;

PV: 101.500.000 i: %30 (Sözleşmenin imzalanması gereken tarihteki Merkez Bankası gösterge faizi) n: 88/365 = 0,2411

FV= 101.500.000 x (1+%30)0,2411 = 108.127.787,41 TL olacaktır.

Bu hesaplamaya göre, 101.500.000 TL’nin 88 gün sonraki asıl değeri 108.127.787,41 TL olacak ve istekli tebellüğden imtina ettiği için idare 6.627.787,41 TL gelir kaybına uğrayacaktır. İstekli ise haksız kazanç elde etmiş olacaktır.

Bu durum, 2023 yılında ihalesi yapılan ancak gecikmeli şekilde imzalanmış arsa satış sözleşmelerinin hepsine tek tek uygulanırsa, İdarenin toplamda 19.369.379,31 TL kayba uğradığı ortaya çıkmaktadır. Yani idare parayı tahsil sürecinde geciktiği her geçen gün gelir kaybına uğramaktadır.

Aslında kanun koyucu bu durumun önüne geçmek için 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 32'nci maddesinin birinci fıkrasına “Mektubun postaya verilmesini takip eden yedinci gün, kararın istekliye tebliğ tarihi sayılır.” hükmünü koymuş olmasına rağmen Anayasa

Mahkemesi 2013 yılında bunu iptal etmiştir. Ancak Kanun koyucu bunun yerine yeni bir düzenleme getirmediği için mevzuatta bu yönde bir boşluk oluşmuştur.

Bu boşluğu doldurmak adına, 7201 sayılı Tebligat Kanunu'nun "Elektronik tebligat" başlıklı 7/a maddesi önemli bir alternatif sunmaktadır. Bu maddeye göre, isteyen gerçek ve tüzel kişilere elektronik tebligat adresi verilebileceği belirtilmiş ve bu durumda ilgili kişilere tebligatın elektronik yolla yapılmasının zorunlu olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca elektronik yolla yapılan tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılacaktır.

Kamu idaresi tarafından bulguya iştirak edilmiş ve ilgili mevzuat hükümlerine göre hareket edileceği belirtilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar doğrultusunda, ihale şartnamelerinde isteklilerden elektronik tebligat adresi istenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.