İdare tarafından aralarında doğal bağlantı bulunmayan birçok iş kaleminin “muhtelif işler” adı altında bir arada ihale edilmesinin olağan bir yöntem haline dönüştürüldüğü görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu ifade edilmiştir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.” denilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, aralarında doğal bağlantı bulunmayan temizlik hizmet alımı, bakım onarım işleri, eğitmen hizmet alımı, yemek hizmet alımı, araç

kiralama ve akaryakıt alımı işleri gibi muhtelif işlerin tek bir ihale kapsamında yer almaması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, 2021 Yılı İstanbul Genelinde Yapılacak Muhtelif Kültürel Sanatsal Etkinlikler, Muhtelif Kültür Sanat Organizasyonları, Bu Etkinlik ve Organizasyonların Tanıtım ve Duyuru Hizmetleri ile Muhtelif Baskılı Materyallerin Temini Hizmet Alımı ile 2021 Yılı Muhtelif Organizasyonlar ile Tanıtım-Duyuru Çalışmaları ve Baskılı İşlerin Hizmet Alımı ihalelerini İstanbul Büyükşehir Belediyesinin aynı Şirketinin, 2021 Yılı İstanbul Büyükşehir Belediyesine Ait Spor Tesislerinin İşletilmesi ve Hazır Halde Bulundurulması Hizmet Alımı ihalesini ise farklı bir İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şirketinin kazandığı ve anılan ihalelerde aralarında doğal bağlantı bulunmayan birçok iş kaleminin bir arada yer aldığı tespit edilmiştir.

Bahsi geçen ihalelere ilişkin Sözleşme bedelleri, Teknik Şartnamelerinde yer alan iş kalemlerinin sayıları ile ihaleleri kazanan İstanbul Büyükşehir Belediyesi şirketlerinin, kazandıkları ihaleleri yerine getirebilmeleri için yapmış oldukları ihale yöntemlerinin sayılarına ait tabloya aşağıda yer verilmiştir:

Tablo 31: Aralarında Doğal Bağlantı Bulunmayan İşlerin Yerine Getirilmesi İçin Yapılan İşlemlere Dair Bilgiler

Tabloda görüldüğü üzere, söz konusu 3 ihalenin teknik şartnamelerinde yer alan iş kalemi sayısı toplam 715’tir. Bu iş kalemlerinin yerine getirilebilmesi için 2 Şirketin 4734 sayılı Kanun’un 3/g istisna maddesi kapsamında yapmış olduğu alım sayısı toplam 280’dir. Aynı Kanun’a tabi yaptıkları açık ihale sayısı toplam 5’tir. Mezkûr Kanun kapsamsında 21/b, 21/f ve 22/d maddeleri ile diğer ilgili maddeler kapsamında yapılan toplam alım sayısı ise 2921’dir. Bu verilere göre, aralarında doğal bağlantı bulunmayan işlerin bir arada ihale edilmesi nedeniyle ihaleyi kazanan Şirketlerin; bu işlerin büyük çoğunluğunu ya Kanun’un 3/g istisna maddesi kapsamında ya da deprem, sel, doğal afet gibi durumların bulunduğu ve ivedilik gerektiren durumlarda kullanılması gereken 21/b maddesine göre veyahut 21/f ile 22/d gibi Kanun’da parasal sınır öngörülen alım yöntemleri ile diğer alım yöntemlerini kullanarak yerine getirdikleri görülmektedir.

Bu işlerin konusuna göre ayrı ayrı ihale edilmemesi rekabeti engellemekte ve kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli kullanılmamasına da yol açmaktadır. Bu nedenle, bahsedilen işlerin birçoğunun konusuna göre ayrı ayrı açık ihale yöntemi ile ihale edilmesi hem teklif verecek istekliler arasında rekabet ortamının oluşmasına hem de kaynakların ekonomik kullanılmasına olanak sağlayacaktır. Ek olarak, söz konusu iş kalemleri bir bütün olarak bir arada ihale edilecekse bile, kısmi teklif verilmesine uygun olacak şekilde ihale dokümanlarının hazırlanması, en avantajlı tekliflerin alınabilmesine olanak sağlayacaktır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bahsi geçen ihaleler içerisindeki bazı iş kalemleri arasında doğal bağlantı bulunduğundan bahsedilmiştir. Zaten bulguda aralarında doğal bağlantı bulunan işlerin bir arada ihale edilmesi gerektiğinden bahsedilerek, aralarında doğal bağlantı bulunmayan birçok iş kaleminin ayrı ihaleler ile tedarik edilmesi gerekliliği vurgulanmaktadır. İdarece aralarında doğal bağlantı bulunmayan iş

kalemleri ile ilgili bir açıklama yapılmamıştır.

Sonuç olarak, aralarında doğal bağlantı bulunmayan işlerin tek bir ihale kapsamında yaptırılması ya da tek bir ihale kapsamında yaptırılması durumunda kısmi teklife kapalı olması, 4734 sayılı Kanun’un ruhuna aykırı olup bu işlerin konusuna göre ayrı ayrı ihale edilmesi hem rekabet ortamının sağlanmasına hem de kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli kullanılması ile hesap verebilirliğin arttırılmasına olanak sağlayacaktır.