Kurum ihalelerinde yapılan incelemelerde ihale uygulama süreçlerinde çeşitli sebeplerle ortaya çıkan ve şartnamelerde yükleniciler tarafından ödeneceğine ilişkin hükümler konulan ceza uygulamalarının bir kısmının yüklenicilere ödettirildiği anlaşılsa da bir kısmının idare tarafından ödendiği görülmüştür.

İdare tarafından geçmiş yıllarda ve 2021 yılı içerisinde yapılan ihalelerde gerek İnşaat İşleri Özel Teknik Şartnamesi’nde gerek diğer ihale dokümanlarında aynı veya benzer nitelikte hükümlere yer verildiği yapılan dosya incelemelerinde görülmüştür. İnşaat İşleri Özel Teknik Şartnamesi’nin 14’üncü maddesinde “Şantiyede AYKOME ilke kararlarına aykırı olarak yapılan çalışmalar nedeniyle İBB Fen İşleri Dairesi Başkanlığı’na bağlı AYKOME tarafından çıkarılacak tüm cezai bedeller Yüklenici tarafından ödenecektir.” hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen şartname hükmünden görüleceği üzere işin yapımı sürecinde İBB Fen İşleri Dairesi Başkanlığı AYKOME Şube Müdürlüğü tarafından çıkarılacak tüm cezai bedeller yüklenici tarafından ödenmeli veya yüklenicilerin hakedişlerinden mahsup edilmelidir.

Yapılan incelemelerde, İdareye zaman zaman AYKOME kararlarına uyulmadığı gerekçesi ile Büyükşehir Belediyesince cezai yaptırıma ilişkin yazılar gönderildiği görülmektedir. Büyükşehir Belediyesinin göndermiş olduğu yazıda:

“Yaptığımız incelemelerde, Konak İlçesi Şehit Nihatbey Caddesinde idaremizden ruhsat alınmadan ve saha sorumlumuza haber verilmeden kanal yenileme çalışmaları yapıldığı, ekli resimlerde görüldüğü üzere kazı bölgesinde hiçbir şekilde emniyet tedbirlerinin alınmadığı, uyarıcı- tanıtıcı levhaların konulmadığı, tranşe çevrelerine file-şerit çekilmediği, kanal boruları etrafında önlem alınmadığı, 249. sokaktaki imalatlarınızda ise, düzensiz olarak çalışıldığı, süpürme- temizlik işlemlerinin yapılmadığı, kaldırımların beton bloklarla kapatıldığı tespit edilmiş ve Yönetmelik’imiz gereğince cezai işlem uygulanmıştır.” denilmiştir.

Belediyenin idareye göndermiş olduğu yazıdan görüleceği üzere kazı bölgesinde gerekli emniyet tedbirlerinin alınmadığı, uyarıcı- tanıtıcı levhaların konulmadığı, tranşe çevrelerine file-şerit çekilmediği, düzensiz çalışma yapıldığı, temizlik işlemlerinin yapılmadığı, kaldırımların beton bloklarla kapatıldığının tespit edildiği gerekçeleriyle cezai işlem uygulandığı ifade edilmiştir. Diğer cezai yaptırımların nitelikleri de birbirine benzemekte ve güvenlik ihlali, temizlik, çevre kirliliği vb. gerekçelerle yaptırımlar uygulanmaya devam edilmektedir.

Yukarıda yer verilen kusurlu işlemlerin kontrol sorumluluğu İZSU’da olsa bile ihale dokümanlarında ve eki belgelerinde açık bir şekilde yüklenicilerin AYKOME Yönetmeliği’ne aykırı davranışları sebebiyle ortaya çıkan cezai müeyyidelerden sorumlu olduğu ifade edildiğinden bu tutarların yükleniciler tarafından ödenmesi veya yüklenicilerin hakedişlerinden mahsup edilmesi gerekmektedir.

Ancak idare kayıtlarında yapılan incelemelerde bazı cezai yaptırımların yüklenicilere ödettirildiği veya hakedişlerinden kesildiği anlaşılmakla birlikte bir kısmının idarece ödendiği ve ilgililerden mahsup edilmediği veya ilgililere rücu edilmediği anlaşılmıştır. Bu durumun genellik arz ettiği görüldüğünden idarede belirtilen hususlarda koordinasyon eksikliği olduğu değerlendirilmektedir.

Yukarıda belirtildiği üzere daha önce cezai işlemler sebebiyle ödenen tutarların ilgililerinden tahsil edilmesi için gereken sürecin başlatılması, gelecekte Yönetmelik hükümlerine uyulmaması sebebiyle ortaya çıkacak ceza tutarlarının doğrudan yükleniciler tarafından AYKOME’ye ödettirilmesi, ödemedikleri durumda hakedişlerinden mahsup edilmesi gerekmektedir.