Onikişubat Belediyesi hesap ve işlemlerinin incelenmesinde; talepleri üzerine özel derneklerin bakım, onarım ve mal alımı giderlerinin Belediye bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Diğer kuruluşlarla ilişkiler" başlıklı 75'inci maddesinde;

"Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

1. Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.

2. Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilir.

3. (Değişik: 12/11/2012-6360/19 md.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir. …" hükmü yer almaktadır.

5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrası (a) bendi hükmüne göre; Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir, ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Aynı maddenin birinci fıkrası (b) bendi hükmüne göre; belediyeler, mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir.

Adı geçen Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrası (c) bendi hükmüne göre ise Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; kamu yararına çalışan dernekler ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Kanun maddesinin bu bendinde, söz konusu derneklerin bakım, onarım giderlerinin ve gerekli aynî ihtiyaçların karşılanabileceğine dair hüküm bulunmamaktadır. Yine Kanun maddesinin birinci fıkrası (a) bendi hükmüne göre, mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebileceği belirtilmiş olup vakıf ve

derneklere ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebileceğine dair bir hüküm bulunmamaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde; “… Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir. …” denilmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Diğer kuruluşlarla ilişkiler" başlıklı 75'inci maddesinin üçüncü fıkrasında; “5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” hükmü yer almakta ve belediyelerin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde yer alan derneklere yardım yapılmasını yasaklamaktadır. Bu madde hükmüne göre belediyelerin özel derneklere yardım yapma imkânı da bulunmamaktadır.

Yapılan incelemelerde; özel bir derneğe 23.364,00 TL bedelle mal alımı ve yine başka bir özel dernek binasının 71.543,45 TL bedelli bakım-onarım giderinin Belediye bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir.

Adı geçen Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrası (a), (b) ve (c) bentlerine baktığımızda; söz konusu derneklere ait bakım, onarım işlerinin ve mal alımlarının üstlenilebileceğine, gerekli aynî ihtiyaçların karşılanabileceğine dair hüküm bulunmamaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu maliyesinin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrası (g) bendi, “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi, “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesi ve “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi ikinci fıkrasına göre kamu idarelerince, ihtiyaçların karşılanmasında ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır. Üst yöneticiler, harcama yetkilileri ve her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli kullanılmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.

Belediye tarafından verilen cevapta; Derneğe mal alımı ile ilgili olarak, dernek açılışı yapıldığı, açılışta mahalli müşterek nitelikte hizmetler sunulduğu, giderlerin 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14'üncü maddesinde yazılı kültür ve sanat, turizm ve tanıtım faaliyetleri ile temsil ve ağırlama çerçevesinde gerçekleştirildiği belirtilmiştir.

Bakım ve onarım harcaması ile ilgili olarak, tanıtım çerçevesinde belediyenin mahalli müşterek nitelikte görevleri arasında bulunması, bunun yanında meslek ve beceri kazandırma ve sosyal hizmet çerçevesinde cemiyetin ilçe halkına ciddi katkılarının olması dolayısıyla, söz konusu derneğin çatı bakım onarım işlerinin yapıldığı, yapılan malzeme yardımı ile ilgili dernekle irtibata geçilerek malzemelerin iadesi veya bedelinin ödenmesinin talep edileceği, bakım-onarım giderlerinde, ilgili kanun ve yönetmelik maddelerine uygun işlem yapıldığı ifade edilmiştir.

Ayrıca Sayıştay Kararlarına da cevapta yer verilmiştir.

Cevapta son olarak, bundan sonraki harcamalarda bulguda yer alan hususlarda gerekli hassasiyetin gösterileceği, belirtilmiştir.

Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; cevapta, derneklere mal alımı ve bakım onarım giderlerinin karşılanması mahalli müşterek nitelikteki görev olarak değerlendirilmiştir. Bir derneğin mal alımı ihtiyacının ya da bakım onarım giderlerinin karşılanması mahalli müşterek nitelikte bir görev değildir. Belediyelerin görevleri, 5393 sayılı Kanun'un 14'üncü maddesinde mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla tek tek sayılmıştır. Belediyeler bu görevleri ya bizzat kendileri yapar ya da yaptırır. Belediyelerin derneklerin mal alımı ya da bakım onarım giderlerini karşılama gibi bir görevi yoktur. Diğer türlü mahalli müşterek nitelikte olması gerekçesiyle, ilçedeki mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerin, derneklerin, vakıfların, sivil toplum kuruluşlarının veya meslek kuruluşlarının mal alımı, bakım-onarım gideri veya yapım işlerinin karşılanması gerekecektir ki bu durum, Belediye imkanları açısından mümkün olmadığı gibi mevzuat ruhuna da aykırı olacaktır.

Belediye bütçesinden yapılan bir harcamanın belediye gideri olarak kabul edilebilmesi için belediye sınırları içinde ve mahalli müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik, 5393 sayılı Kanun'un 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde açıkça sayılan görev ve sorumluluklar içinde veya aynı Kanun'un 60’ıncı maddesinde tek tek sayılan giderler içerisinde yer alması gerekmektedir.

Ayrıca Belediye cevabında, Sayıştay Karar örnekleri göndermiştir. Söz konusu kararlar olayın kendi özü doğrultusunda verilen kararlar olup, denetim raporu da yargı raporu değildir. Sonuç olarak; yukarıda açıklanan mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere, Belediye,

belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; kamu yararına çalışan dernekler ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Ancak, söz konusu derneklere ait bakım, onarım işleri ile mal alımları bedellerinin Belediye bütçesinden karşılanmaması gerekmektedir.