Şirketin, fiziksel İstanbulkartların ilk bedel, yenileme ve kayıt ücret tarifesi ile İstanbulkart mobil uygulamasında bakiye yükleme işlem ücret tarifesini yönetim kurulu kararı veya genel müdür onayı olmaksızın belirlediği tespit edilmiştir.

1. Fiziksel İstanbulkartların İlk Bedel, Yenileme ve Kayıt Ücret Tarifesinin Yönetim Kurulu Kararı veya Genel Müdür Onayı Olmaksızın Belirlenmesi

   İstanbulkart ile ilgili kart, vizeleme ve diğer hizmet ve üretim bedellerini belirleme ve tahsil etme yetkisinin Yönetmelik ile BELBİM AŞ’ye bırakıldığı, ancak bu hizmetlere ilişkin ücret tarifesinin herhangi bir yönetim kurulu kararı veya genel müdür onayı olmaksızın uygulandığı görülmüştür.

   İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.09.2020 tarih ve 901 sayılı kararı ile kabul edilerek yürürlüğe giren Ulaşımda İstanbulkart Yönetmeliği’nin “İstanbulkart Genel Esaslar” başlıklı 5’inci maddesinin 3 numaralı bendinde “İstanbulkart’ın toplu ulaşımda kullanımına dair tarifeler ile sınırlı kullanımlı biletlere dair ücret ve tarifeler UKOME kararları ile belirlenir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 97. maddesi hükümleri saklıdır.

   
   

   İstanbulkart ile ilgili kart, vizeleme ve diğer hizmet ve üretim bedelleri BELBİM tarafından belirlenerek tahsil edilir.” denilmektedir.

   Yönetmelikte fiziki istanbulkartların ilk satış, yenileme ve kayıp bedeli ile kartların kullanım sürelerinin ya da tanımlanmış hakların geçerlilik sürelerinin uzatılması işlemi olan vizeleme işlem bedelinin BELBİM AŞ tarafından belirleneceği ifade edilmiştir.

   6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Yönetimin devri” başlıklı 367’nci maddesinde;

   
   

   “Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilir. Bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler; bunun için gerekli olan görevleri, tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğunu belirler. Yönetim kurulu, istem üzerine pay sahiplerini ve korunmaya değer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan alacaklıları, bu iç yönerge hakkında, yazılı olarak bilgilendirir.

   Yönetim, devredilmediği takdirde, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.”, Aynı Kanun’un “Temsil yetkisi” başlıklı 370’inci maddesinde;

   “Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.

   Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır.”,

   “Görev ve yetkiler” başlıklı 374’üncü maddesinde de;

   
   

   “Yönetim kurulu ve kendisine bırakılan alanda yönetim, kanun ve esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir.”,

   hükümlerine yer verilmiştir.

   
   

   28.06.2022 tarih ve 10608 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayımlanan Belbim Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri Anonim Şirketi İç Yönergesi’nin “Yönetim Kurulu Kararı Gerektiren İş ve İşlemler” başlıklı 2’nci maddesinde;

   
   

   “…

   
   

   Yönetim Kurulu Kararı ile yapılması uygun görülen işlere ilişkin her türlü taahhüt ve borçlanma ile sulh, ibra ve feragat gerektiren işlemlerle ilgili, evrakın tanzim edilmesi ve sözleşmelerin imzalanmasında ve diğer hususlarda I. Derece İmza Yetkililerinden biri ile ilgili

   II. Derece İmza Yetkilisi bir kişi veya birisi Genel Müdür olmak üzere I. Derece İmza Yetkililerinden iki kişi Şirket unvanı ve/veya şirket kaşesi üzerinde müştereken atacakları imzaları ile şirketi temsil ve ilzam edeceklerdir.” denilmektedir.

   Aynı İç Yönerge’nin “Genel Müdürün Yetkili Olduğu İş ve İşlemler” başlıklı 3’üncü maddesinin (d) bendinde;

   “Tabi olunan yasal düzenlemeler çerçevesinde, satış tutarı tek seferde 4734 sayılı Kanun’un 3. Maddesinin (g) bendinde belirlenen limiti aşmayan her türlü mal ve hizmet satışı ile satış fiyatlarının belirlenmesinde;

   … Genel müdür yetkilidir.” ifadesi yer almaktadır.

   
   

   Yukarıdaki belirtilen Kanun, yönetmelik, şirket esas sözleşmesi ve yönerge hükümleri uyarınca; genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunan işler dışında işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkili organ yönetim kurulu olarak belirlenmiştir. Temsil yetkisi çerçevesinde 6102 sayılı Kanun’da ayrıntısı belirtilen devredilemez görev ve yetkiler dışında yönetim kuruluna, çıkarılacak bir İç Yönerge ile bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya müdür olarak üçüncü kişilere kısmen veya tamamen Şirketi temsil etme veya yönetim fonksiyonlarını yerine getirme yetkisi için devir hakkı tevdi edilmiştir. Bu doğrultuda BELBİM AŞ’nin 18.03.2020 ile 28.06.2022 tarihlerinde Türkiye Ticaret Gazetesi’nde yayımlanan Yönetim İç Yönergeleri ile Şirket Genel Müdürüne temsil ve bazı yönetim fonksiyonlarının yerine getirilmesi için karar verme hususunda yetki devri yapıldığı görülmüştür.

   Bu hususlardan bir tanesi de, satış tutarı tek seferde 4734 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin (g) bendinde belirtilen limiti aşmayan her türlü mal ve hizmet satışı ile satış fiyatı belirlemeye Genel Müdürün yetkili olmasıdır.

   Yapılan incelemede; fiziksel İstanbulkartların türlerine göre ilk bedel, vizeleme, yenileme ve kayıp bedellerinin güncellenmesine dair yönetim kurulu kararı veya Şirket Genel Müdürü onayı olmaksızın genel müdür yardımcısından olur alınmak suretiyle ücret tarifesi

   
   

   belirlendiği ve uygulandığı tespit edilmiştir. Söz konusu güncellemeye ilişkin ayrıntılı tabloya aşağıda yer verilmiştir.

   Tablo 3: 18.07.2022 Tarihli Fiziksel İstanbulkart Türleri Ücret Güncelleme Tablosu

   
   

   KART TÜRÜ	MEVCUT	YENİ
   İlk Kez	Vizeleme	Yenileme	Kayıp	İlk Kez	Vizeleme	Yenileme	Kayıp
   İndirimli Kart (Öğrenci, Öğretmen, 60 Yaş Kart)	35	13	35	35	60	13	60	60
   Abonmanlık Kartı (Mavi Kart)	35	-	35	35	60	-	60	60
   Ücretsiz Kart - 1 (65 Yaş Kart, Belediye Zabıta Kartı, Anne Kart, Engelli Kart, Ehs Kartı, Basın Mensubu Kartı (Sarı Basın), Devlet Sporcu Kartı (Milli Sporcu), Sağlık Çalışanı Kartı)	35	-	35	35	60	-	60	60
   Ücretsiz Kart - 2 (Tuik)	80	80	80	80	105	105	105	105
   ÜCRETSİZ KART - 3 (Er Ve Erbaş Kartı, Vazife Malulü, Vazife Malulü Ailesi, Gazi, Gazi Ailesi Kartı, Şehit Ailesi Ve Eşleri)	-	-	-	-	-	-	-	-
   Denetim Kartı	50	-	50	50	75	-	75	75
   Anonim Kart (İkt Std, İkt İkr)	25	-	-	-	50	-	-	-
   Kişiye Özel İstanbulkart (Iktjkt-İstanbulkart)	35				60
   * Ada Sakini Kartı	35	13	35	35	60	13	60	60
   ***Turist Kart	30	-	-	-	50	-	-	-
   PDKS, Personel Tanıtım, Muhtar, Stajyer Tanıtım Ve Spor İstanbul Üye Kartı	35	-	35	35	60	-	60	60
   ** Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi / Yük Taşıma Aracı (Ticari Taşıt) Kullanım Belgesi, Deniz Aracı Kullanım Belgesi, Sertifika Kartı)	50	-	50	50	75	-	75	75
   Özel Tasarım/Özel Amaçlı Kart (Kurumsal)	Her sipariş için ayrı olarak değerlendirilir	Her sipariş için ayrı olarak değerlendirilir
   Fonksiyon Kartı	35	-	-	-	60	-	-	-
   Sam Card	90	-	-	-	90	-	-	-

   
   

   Sonuç olarak; Şirketin, sunmuş olduğu hizmetler kapsamında kullanıcılardan tahsil edeceği tutarlara dair belirleyeceği ücret veya tarife tutarlarını, mevzuat hükümleri gereğince yönetim kurulu kararı veya yönetim kurulunun yetki verdiği kişilerce verilecek onay ile tespit etmesi gerekmektedir.

2. İstanbulkart Mobil Uygulamasında Bakiye Yükleme İşlem Ücret Tarifesinin Yönetim Kurulu Kararı veya Genel Müdür Onayı Olmaksızın Belirlenmesi

BELBİM AŞ’ye ait İstanbulkart mobil uygulamasında kullanıcıların kredi kartları aracılığıyla İstanbulkartlarına bakiye yüklemesi sırasında ortaya çıkan ve kullanıcılardan yükleme esnasında tahsil edilen işlem ücretleri için oluşturulan ücret tarifesinin herhangi bir yönetim kurulu kararı veya genel müdür onayı olmaksızın uygulandığı görülmüştür.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Yönetimin devri” başlıklı 367’nci maddesinde;

“Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilir. Bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler; bunun için gerekli olan görevleri, tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğunu belirler. Yönetim kurulu, istem üzerine pay sahiplerini ve korunmaya değer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan alacaklıları, bu iç yönerge hakkında, yazılı olarak bilgilendirir.

Yönetim, devredilmediği takdirde, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.”, Aynı Kanun’un “Temsil yetkisi” başlıklı 370’inci maddesinde;

“Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.

Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır.”,

“Görev ve yetkiler” başlıklı 374’üncü maddesinde de;

“Yönetim kurulu ve kendisine bırakılan alanda yönetim, kanun ve esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir.”,

hükümlerine yer verilmiştir.

28.06.2022 tarih ve 10608 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayımlanan Belbim Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri Anonim Şirketi İç Yönergesi’nin “Yönetim Kurulu Kararı Gerektiren İş ve İşlemler” başlıklı 2’nci maddesinde;

“…

Yönetim Kurulu Kararı ile yapılması uygun görülen işlere ilişkin her türlü taahhüt ve borçlanma ile sulh, ibra ve feragat gerektiren işlemlerle ilgili, evrakın tanzim edilmesi ve sözleşmelerin imzalanmasında ve diğer hususlarda I. Derece İmza Yetkililerinden biri ile ilgili

II. Derece İmza Yetkilisi bir kişi veya birisi Genel Müdür olmak üzere I. Derece İmza Yetkililerinden iki kişi Şirket unvanı ve/veya şirket kaşesi üzerinde müştereken atacakları imzaları ile şirketi temsil ve ilzam edeceklerdir.” denilmektedir.

Aynı İç Yönerge’nin “Genel Müdürün Yetkili Olduğu İş ve İşlemler” başlıklı 3’üncü maddesinin (e) bendinde;

“ 6493 sayılı Kanım ve ilgili mevzuat çerçevesinde, Temsilciler, Üye işyerleri, Ödeme Hizmeti Tarafları ve Ödeme Hizmeti ve Elektronik Para Kullanıcılarıyla yapılacak sözleşmeler ile Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri faaliyetlerinin yürütülmesiyle ilgili bankalarla yapılacak sözleşmelerin imzalanması, bu maddede belirtilen hususlara ilişkin alınacak ve ödenecek ücret ve komisyonların tespitinde;” ifadesi yer almaktadır. Bu ifade aynı haliyle 18.03.2020 tarih ve 10039 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayımlanan BELBİM AŞ’nin Yönetim İç Yönergesi’nde de yer almaktadır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri göre, yönetim, kanun ve şirket esas sözleşme uyarınca genel kurulun yetkisinde bırakılmış bulunan işler dışında işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkili organ yönetim kurulu olarak belirlenmiştir. Temsil yetkisi çerçevesinde 6102 sayılı Kanun’da ayrıntısı belirtilen devredilemez görev ve yetkiler dışında yönetim kuruluna, çıkarılacak bir İç Yönerge ile bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya müdür olarak üçüncü kişilere kısmen veya tamamen Şirketi temsil etme veya yönetim fonksiyonlarını yerine getirme yetkisi için devir hakkı tevdi edilmiştir. Bu doğrultuda BELBİM AŞ’nin 18.03.2020 ile 28.06.2022 tarihlerinde Türkiye Ticaret Gazetesi’nde yayımlanan Yönetim İç Yönergeleri ile Şirket Genel Müdürüne temsil ve bazı yönetim fonksiyonlarının yerine getirilmesi için karar verme hususunda yetki devri yapıldığı görülmüştür. Bu hususlardan bir tanesi de, 6493 sayılı Kanun kapsamında sunulan hizmetler karşılığında ilave ücret veya komisyon tutarları belirlemeye Şirket Genel Müdürü’nün yetkili olmasıdır.

“Bakiye Yükleme İşlemine Dair Ek Ücretler” adı altında belirtilen ücret tarifesinin ayrıntısı aşağıda gösterilmiştir;

Tablo 4: Bakiye Yükleme İşlemine Dair Ek Ücret Tarifesi

Yapılan incelemede; 6493 sayılı Kanun kapsamında sunulan bir hizmet olan istanbulkart mobil uygulaması üzerinden kartlarına kredi kartları ile bakiye yüklemek isteyen kullanıcılardan “Bakiye Yükleme İşlemine Dair Ek Ücretler” adı altında ayrıca bir işlem ücreti veya komisyon tutarının alındığı, ancak alınan bu işlem ücreti tutarlarına dair bir yönetim kurulu kararı veya yetki devri yapılmış Şirket Genel Müdürü onayı olmaksızın ücret tarifesi belirlendiği ve uygulandığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bulgu konusu husus hakkında çalışmaların başlatıldığı, buna ilişkin 05.12.2022 tarih ve 28205 sayılı yazı ile şirkete ait kanallardan müşterilere verilen dolum hizmetlerine dair ücret ve komisyonların tespiti konusunda yetkinin bundan sonraki süreçte Genel Müdürlük tarafından kullanılacağının bildirildiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; Şirketin, sunmuş olduğu hizmetler kapsamında kullanıcılardan tahsil edeceği tutarlara dair belirleyeceği ücret, tarife veya komisyon tutarlarını, mevzuat hükümleri gereğince yönetim kurulu kararı veya yönetim kurulunun yetki verdiği kişilerce verilecek onay ile tespit etmesi gerekmektedir.