İdarenin asli geliri niteliğinde olan 2022 yılı su bedeli ve kullanılmış suların uzaklaştırılması bedelinin 2022 yılı içerisinde geçerli olan tarifelerde Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak maliyet değerinin altında belirlendiği görülmüştür.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife tespit esasları” başlıklı 23’üncü maddesinde “Su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması, septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifeler yapılır. Bu tarifelerin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve bir kar oranı esas alınır.” hükmü yer almaktadır.

Kanun’un “Yönetim Kurulunun görevleri” başlıklı 9’uncu maddesi ile Genel Müdürlükçe hazırlanan su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri tespit ederek Genel Kurulun onayına sunma görevinin yönetim kuruluna, genel kurulun görevlerinin

düzenlendiği 6’ncı maddesinde ise su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri inceleyerek karara bağlama görevinin de genel kurula verildiği açıkça düzenlenmiştir.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un verdiği yetkiye istinaden hazırlanan ve İSKİ Genel Kurulu tarafından onaylanan İSKİ Abone Hizmetleri Tarife ve Uygulama Yönetmeliği’nde de tarife tespitinin esaslarına yer verilerek tarifenin hesaplama yöntemine açıklık getirilmiş, abone grupları belirlenmiş ve abone gruplarına uygulanacak tarifelerin neler olduğu belirtilmiştir.

Kanun’da abone türlerine uygulanacak su satış tarifelerinin tespitinde; yönetim ve işletme giderleri ile aktifleştirilemeyen yenileme, ıslah ve tevsii masraflarının toplamına belirlenecek bir kâr oranının ilave edilmesinin esas olduğu belirtilmiştir.

2560 sayılı Kanun hükümleri uyarınca; su satışına ve kullanılmış suların uzaklaştırılması giderlerine ilişkin tarifeyi hazırlayıp yönetim kuruluna sunmak Genel Müdürlüğün; Genel Müdürlükçe hazırlanan su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri tespit ederek Genel Kurulun onayına sunmak Yönetim Kurulunun görevleri arasındadır. Su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri inceleyerek karara bağlamak ise Genel Kurula verilmiş bir görevdir.

Yapılan incelemede; 2022 yılı içerisinde 4 farklı tarifenin yürürlükte bulunduğu, söz konusu tarifelerin her birinin Genel Müdürlükçe maliyet değerlerine dayalı bir çalışma yapılarak ancak herhangi bir kâr oranı belirlenmeksizin hazırlandığı, Yönetim Kurulu’nun da herhangi bir kâr oranı belirlenmeden hazırlanan tarifeleri aynen Genel Kurul’a sunduğu, Genel Kurul’un ise söz konusu tarifeleri mevzuatta öngörülen hesaplamalara dayanmaksızın İdarece maliyet esasına göre belirlenen bedelin daha altında olacak şekilde karara bağladığı görülmüştür.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde belirtildiği gibi, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve bir kâr oranı esas alınarak yapılacak hesaplamaya dayalı olarak belirlenmesi gereken su ve atık su tarifelerinin, Genel Müdürlükçe belirlenen maliyetinin altında olacak şekilde kârsız olarak belirlenmesi yasal dayanaktan yoksundur.

Aşağıdaki tablolarda, konut ve işyeri aboneleri için Genel Müdürlük tarafından 2022 yılı içerisinde hazırlanan ve Yönetim Kurulu kararı ile tespit edilerek Genel Kurula sunulan su

satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeler ile Genel Kurul tarafından karara bağlanan nihai tarifelere örnek mahiyetinde yer verilmiştir.

(01.01.2022 – 08.04.2022 tarihleri arasında bir önceki yıl tarifesi uygulandığından tablolarda bu dönemdeki bedellere yer verilmemiştir. Tablolarda, Genel Kurul su satışı ve kullanılmış suların uzaklaştırılması bedellerini ayrı ayrı belirlemediğinden toplam tarife bedellerine yer verilmiştir.)

Tablo 9: Konut 1.Kademe ( Konut Başına 0 – 15 ) (15 dahil ) m3/aya kadar kullanım için belirlenen tarife

Tablo 10: Konut 2.Kademe (Konut Başına 16 m3/ay ve üzeri için belirlenen tarife

Tablo 11: İşyerleri için belirlenen tarife

Yukarıda yer verilen tablolardan da görüleceği üzere, gerek konut gerekse de iş yeri su tarifeleri belirlenirken Yönetim Kurulu tarafından kârsız bedel üzerinden tespit edilen tarifelerin, Genel Kurulca bu bedellerin daha altında olacak şekilde karara bağlandığı anlaşılmaktadır.

Su ve atık su tarifelerinin tespiti çalışmalarında maliyet üzerine belirlenen oranda kâr oranının eklenerek tarife belirlenmesi yasal zorunluluktur. Gerek idare gerekse Genel Kurul alacakları kararlarında mevzuat hükümlerine uymakla mükelleftir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri inceleyerek karara bağlama yetkisinin İSKİ Genel Kuruluna verildiğini, su ve atıksu tarife tekliflerinin İdare tarafından mevzuat hükümlerine uygun olarak hazırlandığını, ancak İdare teklifinin Genel Kurulca tadil edilmek suretiyle karara bağlandığını ifade etmiştir.

2560 sayılı Kanun gereğince su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri inceleyerek karara bağlamak yetkisi Genel Kurul’un uhdesindedir. Genel Kurul kendisine gelen teklifleri, aynen kabul etmek, tadil ederek kabul etmek veya tümden değiştirerek kabul etmek yetkisine sahiptir. Ancak, Genel Kurul’un sahip olduğu bu yetki sınırsız bir yetki değildir. Zira tarifelerin ne şekilde belirleneceği Kanun koyucu tarafından açık bir şekilde belirlenmiştir. 2560 sayılı Kanunda su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeler belirlenirken belli maliyet kalemleri ile birlikte bir kar oranının esas alınması gerektiği açıkça ifade edilmiştir. Bir diğer ifadeyle kanun koyucu maliyetinin altında su satışı yapılmaması gerektiğini Kanunla düzenlemiştir. Bu açıdan, maliyet bedelinin altında su birim fiyatı belirlenmesi mevzuat hükümlerine uygun düşmemektedir.

Bu itibarla, Kanunla İSKİ’ye verilen görevlerin verimli ve etkin bir şekilde yerine getirilmesi, yatırımların devamlılığının ve sürdürülebilir su yönetiminin sağlanması açısından yasa koyucunun belirlediği tarife tespit yöntemine uyularak tarifelerin Kanun’da öngörüldüğü şekilde belirlenmesi gerekmektedir.