Damga vergisi, hukuki ve resmi işlemleri belgeleyen kâğıtlardan alınan bir vergi türüdür. Kamu kurumları ile kişiler arasında düzenlenen kâğıtlarda bu verginin kontrol ve denetimini sağlamak çok zor olmasa da kişilerle kişiler arasında düzenlenen kâğıtlarda kontrol ve denetimin sağlanması oldukça zordur.

Mezkûr vergiye ilişkin temel düzenleme 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’dur. Bu Kanun’un 1’inci maddesinde Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu, 26’ncı maddesinde resmi dairelerin ilgili memurlarının kendilerine ibraz edilen kâğıtların damga vergisini aramaya mecbur olduğu, 27’nci maddesinde ise Kanun’un 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunanların vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kâğıtları usulüne uygun olarak vergi ve cezası ödenmedikçe işleme koyamayacakları, aksi halde bunlardan, kâğıdın mükelleflerinden alınacak ceza tutarınca ayrıca ceza alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olan kurum ve kuruluşları belirleme yetkisi Maliye Bakanlığına verilmiş, bu kapsamda Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 43 Seri numaralı Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile İSKİ’nin de içinde bulunduğu kamu kurumları madde kapsamına alınmıştır. Yukarıda da belirtildiği üzere kişilerle kişiler arasında düzenlenen kâğıtlarda kontrol ve denetimin sağlanması oldukça zor olduğundan kanun koyucu tarafından birçok kişi, şirket ve kurum verginin kontrolünde görevli sayılmıştır.

Kanun’a ekli (I) sayılı tablonun “1) Akitlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı birinci kısmın “A. Belli parayı ihtiva eden kâğıtlar” başlıklı bölümün birinci fıkrasında mukavelenamelerin

‰9,48 oranında damga vergisine tabi olacağı hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 15’inci maddesinde ihale konusu

işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde alt yüklenici çalıştırılabileceği belirtilmiştir.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İş deneyim belgesi” hakkındaki maddelerinde alt yüklenicilerin iş bitirme belgesi almak amacıyla yapacakları başvurularda; yüklenici ile alt yüklenici arasında imzalanan bedel içeren sözleşmenin idareye sunulması gerektiği belirtilmiştir.

Aynı şekilde Yapım Genel Şartnamesi'nin alt yükleniciler ile ilgili maddelerinde yüklenicinin, idare tarafından onaylanan alt yükleniciler ile bunlar işe başlamadan önce sözleşme yapması ve bir örneğini idareye vermesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Buna göre iki durumda yüklenici ile alt yüklenici arasındaki sözleşme idareye ibraz edilmekte ve işleme konulmaktadır. Bunlar;

• Uygulama yönetmelikleri gereği alt yükleniciye ait iş deneyim belgesi için Kuruma başvurulduğunda,

• Genel Şartnameler gereği alt yüklenici işe başlamadan önce.

Her iki durumda da yüklenici ile alt yüklenici arasındaki sözleşme idareye ibraz edildiğinden ve işleme konulduğundan Kurum ve ilgili memurlar tarafından söz konusu sözleşmelerin damga vergisinin ödenip ödenmediğinin kontrol edilmesi gerektiği açıktır.

Kurum tarafından gerçekleştirilen ihalelerden bilhassa yapım işlerinde alt yüklenici çalıştırılmasına izin verilmektedir. Yapılan incelemelerde; gerçekleştirilen işlerden bir kısmında alt yüklenici çalıştırılmasına ve bunların aralarındaki sözleşmeleri idareye ibraz etmelerine rağmen Kurum ve ilgili memurlar tarafından taraflar arasında imzalanan sözleşmeye ilişkin damga vergisinin ödenip ödenmediğinin kontrol edilmediği, bazı sözleşmelerin damga vergisi ödenmemiş olmasına rağmen Kurum tarafından kabul edildiği ve işleme konulduğu tespit edilmiştir. Söz konusu hususa ilişkin detaylı bilgiye aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Tablo 12: Yüklenici-Alt Yüklenici Sözleşmelerine İlişkin Detaylı Tablo

Buna göre; alt yüklenici işe başlamadan önce veya alt yükleniciler tarafından iş deneyim belgesi almak amacıyla başvurulduğunda yüklenici ile alt yükleniciler arasında imzalanan sözleşmeler idareye ibraz edildiğinden, Kurum ve ilgili memurlar tarafından sözleşmelere ilişkin damga vergisinin ödenip ödenmediğinin kontrol edilmesi gerekmektedir. Aksi bir uygulama mevzuata aykırı olduğu gibi kamu kaynaklarında da önemli düzeyde bir azalışa sebebiyet vermektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle idare tarafından gerçekleştirilen alt yüklenici çalıştırılmasına izin verilen ihalelerden yüklenici ile alt yüklenici arasında imzalanan ve kuruma ibraz edilen sözleşmelerde damga vergisi yatırılmadığı tespit edilen işlere ait damga vergilerinin yüklenicilere bildirilmiş ve yükleniciler tarafından vergi dairesine ödenenlere ait alındı belgelerinin onaylı suretlerinin cevap ekinde sunulduğu belirtilmiş, bundan sonraki işlemlerde damga vergisinin kontrolüne dikkat edileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından bulgu konusu hususa itiraz edilmemiş, damga vergilerinin yükleniciler tarafından vergi dairesine ödendiği, bundan sonraki işlemlerde de damga vergisinin kontrolüne dikkat edileceği belirtilmiş olduğundan bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetim dönemlerinde izlenecektir.