Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı Muhasebe Birimince, vadeli hesaba yapılan bir aktarma işleminin hatalı yapılmasının fark edilmesinden sonra hatalı işlemin düzeltme kayıtlarının da hatalı yapılması sebebiyle gerçeğe aykırı kayıtların oluşturulduğu görülmüştür.

08.10.2019 tarih ve 13710 yevmiye numaralı muhasebe işlem fişiyle 630 Giderler Hesabına 982.200,00 TL (630.99.99 yukarıda tanımlanmayan diğer giderler kodundan) borç ve 102 Banka Hesabına (102.09 özel hesaplar ilişkin banka hesabı) alacak kaydedilmiştir.

630 Giderler hesabı bütçe ile ilgili olsun veya olmasın tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için kullanılmaktadır. Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 402’nci maddesine göre bu hesabın borcuna;

“1) Bütçe ile ilgili olarak tahakkuk ettirilen ancak, bilanço hesabını ilgilendirmeyen giderler bir taraftan bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak; diğer taraftan bütçe gider hesapları hesap grubunda yer alan ilgili hesaba borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

1. Kamu idaresi adına yapılan veya özel bir kanunla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği hâlde, ilgili muhasebe birimi kayıtlarında ödeneğinin

   
   

   bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen tutarlar, ödeneği temin edildiğinde bütçe giderlerine kaydedilmek üzere bu hesaba borç, 322-Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabına alacak kaydedilir.

2. Kullanılan veya tüketilen stoklar, muhasebe birimine bildirildiğinde kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba borç, 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı veya ilgili diğer stok hesaplarına alacak kaydedilir.

3. (Değişik:RG-24/2/2018-30342)(2) Alacaklardan yapılan terkin tutarları bu hesaba borç, ilgili alacak hesaplarına alacak kaydedilir.

4. Yabancı kaynak hesaplarında kayıtlı tutarlar için tahakkuk ettirilen faizler bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

5. Satılan duran varlıkların, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumsuz fark ve mevzuatı gereğince diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar bu hesaba, satış bedeli 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarları (Değişik ibare:RG-24/2/2018-30342)(2) 257-Birikmiş Amortismanlar ve Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabına borç, duran varlıkların kayıtlı değerleri ilgili duran varlık hesabına, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumlu fark 600-Gelirler Hesabına, mevzuatı gereğince diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar 363-Kamu İdareleri Payları Hesabına alacak; diğer taraftan satış bedelinden bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.

6. Bütçe uygulamasında gider olarak tanımlanmamakla birlikte, belirlenen muhasebe ilkelerine göre gider olarak kabul edilen tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

7. Mevzuatı gereğince bütçe gelirlerinden hesaplanıp diğer kamu idareleri veya kurum ve kuruluşlara gönderilmesi gereken tutarlar bir taraftan bu hesaba borç, 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

8. (Mülga:RG-24/2/2018-30342)

   
   

9. Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı alacaklardan, herhangi bir kanun ya da kararla silinmesine hükmedilenler bu hesaba borç, 140-Kişilerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir.

   
   

10. Başka bir kamu idaresine bedelsiz olarak devredilen stoklar bu hesaba borç, ilgili stok hesabına alacak kaydedilir.

11. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin birbirleri arasında bedelsiz olarak devredilen maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve diğer duran varlıklar kayıtlı değeri üzerinden bu hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak, ayrılmış olan amortisman tutarları ilgili amortisman hesabına borç, 600- Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

12. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince genel bütçe dışı idare veya kuruluşlara, kapsama dâhil diğer kamu idarelerince diğer idare ve kuruluşlara bedelsiz olarak devredilen maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve diğer duran varlıklar kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ayrılmış olan amortisman tutarı ilgili amortisman hesabına, kalanı 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.

13. Döviz cinsinden varlık ve yabancı kaynakların değerlemesi sonucu gider kaydedilmesi gereken tutarlar bu hesaba borç, ilgili hesaplara alacak kaydedilir.

14. Varlıkların doğal olaylar veya başka nedenlerle miktar veya değerlerinde meydana gelen azalışlar bu hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak kaydedilir.

15. Ayrılan amortisman tutarları bu hesaba borç, ilgili birikmiş amortisman hesabına alacak kaydedilir.

16. Giderler hesabının yardımcı hesaplarında yapılan hataların düzeltilebilmesi amacıyla, bu hesaba borç ve alacak” kaydedilir. Görüldüğü üzere banka hesabına yapılan hatalı bir kaydın giderler hesabına borç kaydedilerek düzeltilebileceğine yönelik her hangi bir kayıt işlemi bulunmamaktadır.

Yapılan uygulamada 12025 yevmiye numaralı muhasebe işlem fişiyle 28.08.2019 tarihinde 5017 No.lu hesapta bulunan 4.543.238,20 TL gün sonunda 108.9 Diğer Hazır Değerler Hesabına borç, 103.9 Verilen Çek ve Gönderme Emirleri Hesabına alacak kaydı yapılarak 5591 No.lu vadeli hesaba aktarılmıştır.

29.08/.2019 tarihinde 5591 No.lu vadeli hesaba giriş kaydı yapılırken 2019/12061 nolu yevmiye ile 1.000.000,00 TL fazlasıyla 102.9 özel hesaplara ilişkin banka hesabına 5.543.238,20 TL borç 108.9 Diğer Hazır Diğer Hazır Değerler Hesabına 5.543.238,20 TL alacak kaydedilmiştir. Böylece bankaya yatırılan para ile muhasebe kaydına alınan tutar arasında 1.000.000,00 TL fark oluşmasına sebep olunmuştur.

Banka ekstresine göre gerçekte banka vadeli hesabına 4.543.238,20 TL yatırıldığı anlaşılmakla birlikte yapılan hesap kontrolleri sonunda fazla girilen 1.000.000,00 TL’nin düzeltme kaydı olarak 2019/13710 No.lu yevmiye ile 630 Giderler Hesabına 982.200,00 TL borç 102.09 özel hesaplara ilişkin banka hesabına 982.200,00 TL alacak kaydedilerek yapılan fazla giriş düzeltilmeye çalışılmıştır.

Bu kayıtla düzeltilmesi eksik kalan 18.000,00 TL fark ve yapılan muhasebe işlemleriyle ilgili olarak Muhasebe yetkilisiyle yapılan şifahi görüşmelerde “Banka ekstresi ile muhasebe kaydı arasında oluşan bu farkın dışında olmak üzere, 108.9 Diğer Hazır Değer Hesabının 2019 Temmuz ayında 126.764,13TL borç bakiyesi verdiği, iki ayrı muhasebe kaydında 100’er TL hatalı kayıt bulunduğu ve 18.000TL tutarındaki paranın proje hesabına giriş kaydının yapılmadığı 982.200,00 TL’lik kayıtla bu işlem hatalarının da giderildiği” ifade edilmiştir.

Yukarıya alınan hatalı kayıtların kendi içinde ters kayıtla düzeltilmesi gerekirken, bunun yerine banka hesabında olmayan para için gider ve gelir hesaplarının kullanılması suretiyle gider hesabının borç toplamında 982.200,00 TL, gelir hesabının alacak toplamında ise 873.435,87 TL artışa neden olacak şekilde yapılan muhasebe kayıtları gerçeğe aykırı kayıtlar olarak görülmüştür.

Banka Hesabında yapılan hatalı işlemin düzeltilmesi sırasında gider ve gelir hesapları kullanıldığından hesap bakiyelerinin doğru sonuç vermesi engellenmiştir. Söz konusu hataların doğru tespit edilmesi amacıyla bulgu yazım aşaması tamamlanıncaya kadar konu Kurum yetkilileriyle görüşülmüş ve e-posta ile gönderilen açıklamalar ve evrak incelendikten sonra Kurumun Banka hesapları ve ödemeleri riskli olarak görüldüğünden bulgu yazılmıştır.

Diğer taraftan 102-Banka Hesabıyla 630-Giderler Hesabına 982.200,00 TL ve 600- Gelirler Hesabına 873.435,87 TL gerçeğe aykırı kayıt yapılması Kurumun mali tablolarına hata olarak yansımıştır.