İdare tarafından yapılan “2019 Yılı Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi” ihalesi kapsamında, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullere aykırı olarak yabancı menşeli ve/veya 1600 cc’nin üzerinde motor hacmi olan araçlar kiralanmıştır.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 1’nci maddesinde, belediyelerin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Mezkûr Kanun’un 12’nci maddesinde ise hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı,

yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usullerin Cumhurbaşkanınca saptanacağı belirtilmiştir.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “Yabancı menşeli taşıt” ifadesinin Kanunun 10’uncu maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yerli muhteva oranı % 50'nin altında kalan taşıtları ifade ettiği belirtilmiştir. Anılan Usul ve Esasların 6’ncı maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinde aynen; “Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesi, Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacaktır.” denilmiş, aynı maddenin (c) bendinde de binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacminin 1600 cc'yi geçmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 10’uncu maddesinde belediyeler hakkında özel bir düzenleme getirilmediğinden, belediyeler tarafından yabancı menşeli ve/veya 1600 cc motor hacminin üzerindeki araçların kiralanması mümkün değildir.

Binek ve diğer türden 2.432 adet araç teminini içeren 2019 Yılı Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi ihalesi kapsamında her ay 1.179 adet binek araç kiralanması öngörülmüş, yıl içinde gerçekleşen iş eksilişleri ile 12 ay boyunca ortalama 918 adet binek aracın yükleniciden teslim alındığı görülmüştür. Yüklenici tarafından idareye teslim edilen araçların ruhsatlarının incelenmesi sonucunda teslim alınan binek araçlardan 218 adedinin mezkûr Usul ve Esaslara aykırı olarak yabancı menşeli olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu araçlara ilişki detaylı tablo aşağıya alınmıştır:

Tablo 28:Yabancı Menşeli Kiralık Araçlara İlişkin Bilgiler

Ayrıca, teslim alınan araç ruhsatlarının incelenmesi sonucunda, 2019 Yılı Araç Kiralama Hizmet Alımı İşinde mezkûr Usul ve Esaslara aykırı olarak bazı taşıtların motor hacimlerinin 1600 cc’nin üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Motor hacimleri 1600 cc üzerinde bulunan araçlara ilişkin örnek mahiyetindeki tabloya aşağıda yer verilmiştir:

Tablo 29: Motor Silindir Hacmi 1600 cc’nin Üzerinde Olan Kiralık Araçlar

Yukarıdaki yer verilen tablolardan da görüleceği üzere, İdare tarafından, mevzuatında yer alan usul ve esaslara aykırı olarak hem yabancı menşeli hem de motor silindir hacimleri 1600 cc’nin üzerinde olan araçlar kiralanıp kullanılmıştır.

Taşıt edinimi ve kullanımı ile ilgili kurallar, sadece ihale şartnamelerinde yer alacak kurallar olmayıp, taşıtın ilk edinimi veya kiralanması ve kullanımı sırasında sürekli olarak göz önünde bulundurulması gereken kurallar olduğundan, yabancı menşeli veya 1600 cc motor hacminin üzerindeki araçların, uygun araç olarak kabul edilip hizmet gördürülmesi mümkün bulunmamaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; söz konusu araçların yaklaşık maliyet hesaplaması ve ödemelerinin 1600 cc motor hacminin altında, yerli muhteva oranı ise %50’nin üzerinde bulunan araçlar esas alınarak yapıldığı ifade edilmiştir.

Ancak, bulgu konusu yapılan husus yaklaşık maliyet hesabına ilişkin olmayıp sözleşme sonrası döneme ilişkin fiili durum tespitidir. Bu bakımdan yaklaşık maliyet hesaplaması mevzuatın öngördüğü özelliklerdeki araçlar üzerinden yapılmışsa da idare tarafından

sözleşmenin imzalanması sonrasında teslim alınan araçlar yabancı menşeli ve/veya 1600 cc’nin üzerinde motor hacmine sahip araçlardır.

Sonuç olarak, Araç kiralaması hizmet alımı işlerinde, ihalelerde araç özelliklerinin yerli muhteva oranı %50’nin üzerinde ve motor hacmi 1.600 cc’ye kadar olan araçlar olarak belirtilmesi, bu niteliğe sahip araçların teslim alınıp hizmette kullanılması, taşıt edinilmesinde gerek 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun gerekse de söz konusu Kanun’a dayanılarak çıkarılan Usul ve Esaslar’ın dikkate alınması uygun olacaktır.