Koçarlı ve İncirliova İlçe Belediyelerinin katı atıkları bertaraf tesisine getirmedikleri ve yol kenarlarına vahşi depolamada bulundukları görülmüştür.

2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun “Kirletme Yasağı” başlıklı 8’inci maddesinde;

“Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.

Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler” hükmü,

“Denetim, bilgi verme ve bilgilendirme yükümlülüğü” başlıklı 12’nci maddesinin ilk fıkrasında;

“Bu Kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa aittir. Gerektiğinde bu yetki, Bakanlıkça; il özel idarelerine, çevre denetim birimlerini kuran belediye başkanlıklarına, Denizcilik Müsteşarlığına, Türkiye Çevre Ajansına, Emniyet Genel Müdürlüğüne, Jandarma Genel Komutanlığına ve Sahil Güvenlik Komutanlığına devredilir. Denetimler, Bakanlığın belirlediği denetim usûl ve esasları çerçevesinde yapılır” hükmü,

“İzin alma, arıtma, bertaraf etme yükümlülüğü” başlıklı 11’inci maddesinin 12’nci fıkrasında;

“Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz” <span>hükmü,</span>

“İdari nitelikteki cezaları” başlıklı 20’ini maddesinin (s) fıkrasında;

“Umuma açık yerlerde her ne şekilde olursa olsun çevreyi kirletenlere 1.000 Türk lirası (4.810 TL) idarî para cezası verilir” hükmü,

5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinin (i) fıkrasında;

“…büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak” hükmü, (z) fıkrasının (bb) bendinde;

“İlçe belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır:

1. Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevler ile birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

2. Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak” hükmü,

Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliği’nin “faturalandırma” başlıklı 22’nci maddesinde;

“Atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme yapılan hizmetin karşılığı olarak müstakilen, düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden yapılır” hükümlerine yer verilmiştir.

Söz konusu mevzuat hükümleri uyarınca büyükşehir belediyeleri katı atık imha tesisi kurmak ve işletmek, ilçe belediyeleri ise katı atıkları bertaraf tesisine ya da aktarma istasyonuna getirmek zorundadır.

Yapılan incelemede 2014 yılından itibaren Koçarlı Belediyesinin evsel katı atıkların büyük bir kısmını Büyükşehir belediyesine ait bertaraf tesisine getirmeyerek Koçarlı Çakırbeyli arasında yol kenarına depoladığı, çöp yığının yaklaşık 63.000 tona ulaştığı; aynı şekilde İncirliova belediyesin de evsel katı atıkların büyük bir kısmını bertaraf tesisine getirmeyerek Acarlar Hali arkasındaki bölgeye depoladığı, çöp yığının yaklaşık 145.000 tona ulaştığı ve çöplerin sızıntı yaptığı çevre kirliliği açısından büyük risk taşıdığı halde İlçe Belediyelerine herhangi bir yaptırım uygulanmadığı anlaşılmıştır.

Kamu İdaresi cevabında, gelen şikâyetler doğrultusunda yapılan incelemelerde, tespit edebildikleri atıkların vahşi depolanması gibi alıcı ortama zararı olan olumsuz durumların ilgili belediyesine ve Aydın Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne bildirildiğini, söz konusu Belediyelere 2016 yılından bu yana gerekli uyarılar yapılarak vahşi depolama yapmamaları ve atıklarını düzenli depolama sahasına getirmeleri için defalarca bildirimde bulunulduğunu ve bu durumun yukarıda da belirtildiği gibi Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ile de paylaşıldığını ifade etmiştir.

Ancak, 2872 Sayılı Çevre Knaunu’nun ilkeler başlıklı 3'üncü maddesinin (a) ve (b) bendi ile 8'inci maddesinde; “başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup bu konuda alınacak tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlü oldukları,

Çevrenin korunması, çevrenin bozulmasının önlenmesi ve kirliliğin giderilmesi alanlarındaki her türlü faaliyette; Bakanlık ve yerel yönetimler, gerekli hallerde meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapacakları, ilgililerin kirlenmeyi durdurmak ve etkilerini azaltmak için gereken tedbirleri almak zorunda" <span>oldukları ifade edilmiştir.</span>

Koçarlı ve İnciliova Belediyelerinin evsel atıkları vahşi depolama toplamının 200.000 tonu aştığı ve bu durumun uzun süreden beri devam ettiği Çevre Kontrol ve Koruma Daire Başkanlığının belediyeler ile olan yazışmalarından anlaşılmıştır. Ancak, uyarma amaçlı yazışmalardan başka herhangi bir tedbirin alınmadığı; vahşi depolamanın devam ettiği görülmektedir. Buna karşın Çevre Kanununda başta kamu kurumları olmak üzere çevre kirliliğinin önlenmesinden özellikle mahalli idareler sorumlu tutulmuştur.

Toplum sağlığını da ciddi olarak tehdit eden kirliliğin durdurulması amacıyla su faturalarından tahsil edilerek Koçarlı ve İncirliova Belediyelerine gönderilen katı atık bedellerinin vahşi depolama durdurulup bölge temizlenene kadar ASKİ tarafından emanet hesaplarda bekletilmesi sağlanmalıdır.

Diğer taraftan evsel atıkların vahşi depolama alanından bertaraf tesisine getirilmesi ve ilgili belediyelere gerekli cezaların verilmesi amacıyla konu İl Valiliği ve Çevre Bakanlığına yazılmalı, Çevre Kanunu’nun 12’nci maddesi uyarınca bakanlığa ait olan denetim ve ceza verme yetkisinin çevre denetim birimlerini kuran belediyelere devredileceği belirtildiğinden Çevre Koruma Daire Başkanlığı uhdesinde çevre denetim birimi kurularak bakanlıktan denetim yetkisi istenmelidir.