Kurum gelir hesapları ve tarife cetvellerinin incelenmesi sonucunda; Kurum tarafından sunulan çeşitli hizmetlerde, içlerinde belediye personeli ve yakınları ile dernek ve vakıfların da bulunduğu bazı gerçek ve tüzel kişilere mevzuata aykırı olarak çeşitli indirimler yapıldığı tespit edilmiştir.

4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen hizmet bedelleri hakkında köklü değişiklikler yapılmış, bir kısım kişi ve kurumların kamu hizmetlerinden faydalanmada diğer kişi ve kurumlardan daha avantajlı olmasının önüne geçilmiştir.

Kanun’un 1’inci maddesinin birinci fıkrasında belediye ve bağlı kuruluşlarının da içinde bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde herhangi bir kişi veya kurum lehine indirimli veya ücretsiz tarife uygulanamayacağı belirtilmiş, altıncı fıkrasında ise birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi ve kurumları tespit etmeye Cumhurbaşkanı’nın, 4736 sayılı Kanun’da 02.07.2018 tarih ve 698 sayılı KHK ile yapılan değişikliğin yürürlük tarihinden önce Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu ifade edilmiştir.

Kanun’un yayımı tarihinden itibaren birçok Bakanlar Kurulu Kararı çıkarılmış ve çeşitli kişi ve kurumlara muafiyetler tanınmıştır. 4736 sayılı Kanun sonrasında çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları her işlem için ayrıntılı şekilde düzenlenmiş, Kanun’a ilişkin uygulamanın tam olarak yerine getirilebilmesi için hizmetten yararlanmada kamu-özel ayrımı bile yapılmamıştır.

Kanun’un yayımı tarihinden itibaren Bakanlar Kurulunca çıkarılan muafiyet kararlarında belediye personeli ve yakınlarına, kamu kurum ve kuruluşlarına veya kamuya yararlı dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflara özgü genel bir muafiyet kararı bulunmamaktadır.

Bu nedenle Kurum tarafından hazırlanacak tarife cetvellerinde sadece genel nitelikte çıkarılan muafiyet kararları ile diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin uygulanabilmesi mümkündür. Mesela şehit aileleri, gaziler ve engelliler için indirimli tarife uygulanması mevzuata aykırı değildir. Zira mezkûr kişiler hakkında gerek 4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde gerekse de 2002/3654 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda genel muafiyet hükmü tanınmış ve bu kişilere her türlü işlemde indirimli ve ücretsiz tarife uygulanabilmesinin önü açılmıştır. Ancak haklarında herhangi bir muafiyet hükmü bulunmayan konularda belediye personeli ve yakınlarına, dernek ve vakıflara, kamu kurum ve kuruluşlarına indirim yapılması veya bu kişi ve kurumlar için indirimli tarife belirlenmesi mümkün değildir.

2021 Yılı Belediye Vergi ve Ücret Tarifesi üzerinde yapılan incelemelerde;

Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığına ilişkin ücret tarifesinde; Belediye bünyesinde görev yapmakta olan memur, işçi, sözleşmeli personel ile Belediye ve bağlı kuruluşlarında görev yapan personelden aile yaşam merkezleri için üyelik aidatı alınmayacağının, birinci derece (anne, baba, eş, çocuk) yakınlarına %50 indirim uygulanacağının düzenlendiği,

Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kültür Etkinlikleri Şube Müdürlüğüne ilişkin ücret tarifesinde; protokol çadırı, sandalye ve ihtiyaç duyulan her türlü araç, gerecin Başkanlık veya yetkili kılacağı kişinin izniyle Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığınca kamu kurum ve kuruluşlarına, dernek ve vakıf eğlencelerine ücretsiz gönderilebileceğinin düzenlendiği,

Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı için belirlenen ücret tarifesinde; spor ve sergi salonu kiralama işlemlerinde, sunulan hizmet aynı olmasına rağmen spor kulüpleri, okul, dernek ve vakıflar, dernek federasyonları, sendika ve meslek kuruluşları, özel şirketler ve siyasi

partiler için ayrı ayrı ücretler belirlendiği, kamu yararı olan dernek ve vakıflara ayrıca salon ücretinde %50 indirim uygulandığı,

İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı ile Kültür ve Tabiat Varlıkları Dairesi Başkanlığı için belirlenen ücret tarifelerinde; “Harita, Plan, Pafta ve Kroki Plan Kopya”, “Nazım İmar Planı, Değişikliği, Tadilat, Revizyon Önerileri” ve benzeri bir kısım hizmetler için kamu kurum ve kuruluşlarına, vakıflara, derneklere ve öğrencilere ücretsiz ve indirimli tarifeler düzenlendiği,

Aynı Dairelerin ücret tarifesinde; belediye tarafından devredilen veya üst hakkı tesis edilen alanlarda yapılacak yurt, eğitim, sağlık, spor kullanımları için muafiyet tanındığı,

Fen İşleri Dairesi Başkanlığı Numarataj Şube Müdürlüğüne ilişkin ücret tarifesinde; 6360 sayılı Kanun ile Büyükşehire bağlanan ilçelerdeki köy statüsünden mahalle statüsüne dönüşen yerleşim yerleri için numarataj hizmetlerinin “ücretsiz” olarak sunulacağının belirlendiği tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta aile yaşam merkezlerinde 2020 yılında hizmet sunulamadığı, bu nedenle 2021 yılında ücret alınmadığı belirtilmiş, memur ve diğer personelin toplam üye sayısı içerisinde az bir orana sahip olduğu ifade edilmiştir. Protokol çadırı, sandalye ve benzeri araçların ücretsiz gönderilebilmesi konusunda; söz konusu araç gerecin bir kısmının zaten Kurum bünyesinde bulunmadığı, tahsis işlemlerinin yapılmadığı ifade edilmiş her iki konuda da gerekli yazışmaların yapıldığı ve meclis kararının alınması konusunda gerekli işlemlerin başlatılacağı bildirilmiştir. Spor ve sergi salonunun kiralama işlerinde de tek fiyat politikası ile tarife ücreti belirlenmesinin hedeflendiği belirtilmiştir.

Öncelikle indirim yapılan üye sayısının toplam üye sayısındaki oranının ne kadar olduğunun bulgu konusu hususta herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Yukarıda belirtilen hatalı uygulamalar sadece pandemi döneminde değil daha önceki yıllarda da yapılagelmiştir. Zira 2019 yılında yazılan Sayıştay Raporunda da benzer bir husus bulgu konusu yapılmıştır.

Numarataj hizmetlerinin ücretsiz sunulmasına ilişkin Kamu İdaresi cevabında ise Hukuk Müşavirliğinden, Çevre, Şehircilik ve İklim değişikliği Bakanlığından görüş alındığı, söz konusu görüşlerle birlikte Sayıştay Raporunun da esas alınarak Belediye Meclisine yeniden değerleme yapılmak üzere konunun gönderildiği ancak Belediye Meclisi tarafından yeniden karar alınmadığı, bu nedenle de herhangi bir düzenlemenin yapılamamış olduğu bildirilmiştir.

Belediye meclislerinin yetkileri kanunlarda belirlenmiş olup söz konusu meclisler ancak kendilerine verilen yetki çerçevesinde karar alabilirler. Söz konusu meclisler kanunla kendisine verilmeyen bir konuda karar alamayacağı gibi kanunların açık hükmüne aykırı karar da alamazlar. Bu nedenle hatalı uygulamanın düzeltilmesi için gerekli işlemlerin vakit kaybetmeksizin yapılması ve kararların bir an önce mevzuata uygun hale getirilmesi önem arz etmektedir.

Kamu kurumları dahi kendileri hakkında muafiyet hükmü olmaksızın diğer kamu kurumlarınca üretilen mal ve hizmetlerden indirimli veya ücretsiz yararlanamazken belediye personeli ve yakınlarının, dernek ve vakıfların bu haktan faydalandırılması mümkün değildir. Bu nedenle; Cumhurbaşkanı Kararı ile verilmiş herhangi bir muafiyet hükmü olmadan yukarıda bahsedilen hizmetlerin Belediye Meclisi tarafından belirlenen bir ücret tarifesi uyarınca çeşitli kişi, dernek, vakıf ve kurumlara indirimli veya ücretsiz sunulması hem hukuka aykırılık oluşturmakta, hem de belediye gelirlerinin artışına engel olmaktadır.