Su Kayıpları Tebliği’nde yer verilen bir takım gerekliliklerin tam olarak yerine getirilmediği görülmüştür.

Orman ve Su İşleri Bakanlığınca, içme-kullanma suyunun etkin kullanılması ve israfının önlenmesi, su temin ve dağıtım sistemlerindeki su kayıplarının kontrol edilmesi amacıyla 08.05.2014 tarih ve 28994 sayılı Resmi Gazete’de İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği yayımlanmıştır.

Yönetmelik’in 11’inci maddesinde, Yönetmelik’te belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenlerin, 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ve ilgili diğer mevzuata göre sorumlu olacağı ifade edilmiştir.

1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği’ne istinaden 16.07.2015 tarih ve 29418 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği yayımlanmıştır.

Bu Tebliğ’in 5’inci maddesinde; Su ve Kanalizasyon İdaresi, içme-kullanma suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki idari ve fiziki su kayıplarının önlenmesi için, idari ve fiziki su kayıplarının ölçüme dayalı olarak belirlenmesini, şebekenin ve sistemin şartnamelere ve uygulama projelerine uygun yapılmasını, kullanılan malzemelerin standartlara uygun olarak temin edilmesini, sistemde ana basınç bölgesi ve alt bölgelerin oluşturulmasını, şebekede etkili bir basınç ve debi yönetimi ile optimum işletme şartlarının sağlanmasını, sistemin izlenmesi ve kayıt altına alınmasını ve etkili bir su yönetim sistemini sağlamakla yükümlüdür.

Tebliğ’in 6’ncı ve devamı maddelerinde ise, su kayıplarının önlenmesi, kullanılacak malzemeler, abonelik hizmetleri ve izinsiz su kullanımı bölüm başlıklarında idarenin yapacağı işler ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Kurumun saha uygulamalarının anılan Tebliğ’in 6’ncı maddesinde yer alan bölüm başlıkları temelinde incelenmesi neticesinde;

• Merkez ve ilçelerin çoğunluğunda debi ölçer cihazları bulunmakla birlikte iki ilçe için tedarik faaliyetinin gerçekleştiği ve 2021 yılında montaj faaliyetinin gerçekleştirileceği, debi ölçer olmayan sınırlı sayıda ilçeye ise depoların yenilenmesi ve/veya

  yeni depo yapılması, içme-kullanma suyu borularının yenilenmesi planlamalarının tamamlanmasıyla mevcut debi ölçerlerden takılacağı ve akabinde 2021 yılında bu ilçeler için yeni tedarik faaliyetine başlanacağı,

• Coğrafi Bilgi Sistemi(CBS) Veri Tabanının kurulmasının tamamlandığı sadece alt bir detay unsur olarak yağmur suyu ve kanalizasyon hatlarında olduğu gibi içme suyu hatlarının akıllı veri olarak işlenmesi sürecinin 2021 yılında içerisinde bitirileceği,

• Merkez ilçeler olan Tepebaşı ve Odunpazarı’nda SCADA sisteminin mevcut olduğu, takip ve kontrolünün Abone İşleri Dairesi Başkanlığınca gerçekleştirildiği, 2014 yılında devri olan ilçelerden Sarıcakaya, Mahmudiye ve Çifteler ilçelerinde SCADA sistemlerinin ile devri yapılmış olmasına rağmen çalışan sistemler birbirinden farklı olmasına bağlı olarak sürekli arıza vermesi sebebiyle verimsiz olduğunun tespit edildiği, bu çerçevede İçme Suyu Dairesi Başkanlığınca 2020 yılı sonunda 35 adet SCADA sistemi (Erken Uyarı Sistemi) talep edildiği, gelen malzemelerin ilk kurulumunun 2020 yılı sonunda Seyitgazi ve İnönü ilçelerinde yapıldığı, planlamalar çerçevesinde 2021 yılında diğer ilçelere de kurulumlarının gerçekleştirileceği,

• 2004-2005 yıllarında İçmesuyu hatlarının Hidrolik Modellemesi, Hidrolik Simulasyon ve Kalibrasyon çalışmalarının yapılıp Final Raporunun hazırlandığı, bu kapsamda tüm dağıtım şebekesinin hidrolik sorunları tespit edilerek şebeke hatlarının değiştirildiği, Basınç Zonları ve Mahalli Ölçüm alanlarının belirlendiği,

• Şehir merkezinin (Tepebaşı, Odunpazarı) 36 adet bölgeye ayrıldığı, alt bölge oluşturulmasında %45 düzeyine ulaşıldığı, pandemi dolayısıyla step testi (su kesme ve sıfır basınç testi) gerçekleştirilemediği, 2021 yılında mevcut şartlarının iyileşmesine bağlı olarak alt

  bölge oluşturulması çalışmalarına devam edileceği,

  
  

• Kurumun sistemi yönetebilmek gayesiyle kullandığı CBS veri tabanı, hidrolik modelleme, tahakkuk-tahsilat (abone), halkla ilişkiler gibi yazılımların ve verilerin birbiriyle entegre olarak çalışmasını sağladığı,

  
  

• Eskişehir il genelinde 36 adet izole bölgesi ve 19 adet kritik nokta bulunduğu, kritik noktalardan gelen su basınç değerlerine göre sisteme yanıt verebilen 19 noktada debiye duyarlı basınç kontrolü yapıldığı, gece debisinin artışlarına bağlı olarak akustik yer dinleme

  cihazı ile sızıntı ve fiziki su kaçağı tespitinin yapılabildiği, Su Dengesi Hesap Tablosunun ilgili

  birimlerden gelen veriler doğrultusunda hazırlandığı, abonelerden gelen arıza ihbarlarının “Alo-185” birimi aracılığıyla talep altına alınıp ilgili ekiplere bildiriminin yapıldığı, arıza ihbarına yönelik ekiplerin su arızalarına ivedilikle müdahale ettiği,

• Fiziki kayıpları azaltmak maksadıyla Kurumda ekip kurulduğu, ölçüm odalarından gelen verilere göre akustik dinleme cihazı ile dinleme yapılarak sorunun tespit edildiği ve arıza onarım ekiplerince de arızaların giderildiği,

• Abonelik işlemlerinin büyük ölçüde Teknik Usuller Tebliğine göre gerçekleştirildiği görülmekle birlikte 6256 tane abonenin kimlik numarasının bulunmadığı, özellikle köylerde bulunan abonelerin adreslerinin tek bir adres olarak gösterildiği, bazı gerçek kişilere ait aboneliklerin tüzel kişi olarak gözüktüğü ve 2014 yılı sonrasında ilçe belediyelerine ait su hizmetlerinin devri ile birlikte gelen abonelik bilgilerinde eksiklikler bulunduğu,

görülmüştür.

Bu itibarla, Kurum tarafından ilgili mevzuat kapsamında belirtilen yükümlülüklerden yerine getirilmeyenlerin tespit edilerek bütçe ve personel imkânları dikkate alınarak planlanması ve uygulamaya geçirilmesinin tüm büyükşehir belediyesi su idarelerinin 2023 yılı hedefi olan en fazla %30’luk su kayıpları oranının merkez ilçeler haricindeki diğer ilçelerde de tutturulabilmesi için elzem ve önemli olduğu değerlendirilmektedir.

Kurum tarafından 2020 yılı su kayıpları oranının merkezde %24,2 olarak gerçekleştiği, diğer ilçelerde 2023 yılı hedefi olan en fazla %30’luk su kayıpları oranının tutturulması için gerekli çalışmaların devam ettiği ve 2014 yılı sonrasında ilçe belediyelerine ait su ve atıksu hizmetlerinin devri ile birlikte abone bilgilerindeki eksikliklerin güncelleme çalışmalarının devam ettiği belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.