İdare tarafından tahsili yapılamayan taşınmaz kira bedelleri bulunmasına rağmen ilgili kiracılarla akdedilen kira sözleşmelerinin feshedilmediği ve kiracıların ihalelerden yasaklanması için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bildirimde bulunulmadığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Müteahhit veya müşterinin sözleşmenin bozulmasına neden olması” başlıklı 62’nci maddesine göre;

Sözleşme yapıldıktan sonra 63’üncü maddede yazılı hükümler dışında müteahhit veya müşterinin taahhüdünden vazgeçmesi veya taahhüdünü, şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi üzerine, idarenin en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatı gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Gelir kaydedilen kesin teminat, müteahhit veya müşterinin borcuna mahsup edilemez.

Kanun’un “İdarelerce İhalelere Katılmaktan Geçici Yasaklama” başlıklı 84’üncü maddesinin üçüncü fıkrasına göre de;

Üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayan istekliler ile sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçen ve mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen müteahhit veya müşteriler hakkında da, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili bakanlık tarafından, bir yıla kadar ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir ve bu kararlar Resmi Gazete'de ilan ettirildiği gibi ilgililerin müteahhitlik sicillerine işlenir.

Yukarıda da görüleceği üzere, taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen kiracıların sözleşmelerinin feshedilip, teminatlarının gelir kaydedilmesi ve bu kiracıların ihalelere katılmaktan geçici yasaklaması için ilgili bakanlığa bildirilmesi gerekmektedir.

Diğer yandan, İdare tarafından kiraya verilen yerlere ilişkin Genel Şartnameler, Özel Şartnameler ve Kira Sözleşmeleri incelendiğinde; kira ödemelerinin her ayın 1 ile 5’i arasında aylık kira bedelinin peşin olarak ödeneceği, kiracının taahhüdünü şartnamelere, sözleşmeye ve eki belgelere uygun olarak yerine getirmemesi durumunda İdare’nin sebebi açıkça yazılmak suretiyle en az on gün süreli noter ihbarnamesine rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, tekrar hüküm almaya veya protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşmenin İdarece feshedileceği, kesin teminatın gelir kaydedileceği ayrıca ilgililer hakkında 2886 sayılı Kanun’un 84’üncü maddesine göre işlem tesis edileceği düzenlenmiştir. Taşınmazın boşaltılmaması durumunda İdare tarafından, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesine istinaden 2886 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi hükümlerine göre işlem tesis edilmelidir.

Aşağıdaki tablodan detayı görüleceği üzere; İdare tarafından, kira tutarını ayın ilk beş günü peşin ödeme taahhüdünü yerine getirmeyen kiracılara nedenlerini açıkça belirterek en az on gün süreli ihtar çekilip gerekli hükümlerin işletilmediği, bazı kiracıların uzun yıllar kira ödememesine rağmen sözleşmesinin feshedilmediği, kira ödemeksizin halen taşınmazları kullanmasına rağmen mevzuatta sayılan yaptırımların uygulanmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 14: Yaptırımların Uygulanmadığı Kira Sözleşmeleri

Denetim tespitimiz üzerine İdare tarafından; düzenli kontroller ile kira borcu bulunan kiracılara ihtar çekildiği, gerektiği durumlarda Hukuk İşleri Müdürlüğü’ne havale edilerek 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75. maddesine istinaden tahliyeleri sağlandığı belirtilerek güncel durumda kiracılardan bazılarının borçlarının peşin tahsil edilerek veya yapılandırılarak alındığı ve bir kiracının tahliyesinin gerçekleştirildiği belirtilmiştir.

Ancak bulgumuzda da belirttiğimiz üzere taahhüdünü yerine getirmeyen kiracılara gerekli hükümlerin kira borcunun birikmesine mahal vermeyecek şekilde zamanında işletilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak İdare tarafından, taahhüdünü yerine getirmeyen kiracılara zamanında nedenlerini açıkça belirterek en az on gün süreli ihtar çekilmesi, durumun devam etmesi halinde kira sözleşmesinin feshedilmesi, kesin teminatın gelir kaydedilmesi, cari yıl kira bedelinin tazminat olarak tahsil edilmesi, kiracının ihalelerden yasaklanması ve derhal tahliye işlemlerinin başlatılması gerekmektedir.