Ordu Büyükşehir Belediyesi 2019 yılı içerisinde bazı çiçek, ağaç ve bitki mal alımlarını ihale yapmaksızın temin etmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Temel İlkeler başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasına göre; idareler ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Uygulanacak ihale usulleri Kamu İhale Kanunu’nun 18’inci maddesinde sayılmış olup, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinden hangilerinin kanun kapsamı dışında olduğu Kanunun "İstisnalar" başlıklı 3’üncü maddesinde tek tek sayılmıştır.

Kamu İhale Kanunu’nun İstisnalar başlıklı 3’üncü maddesinin a fıkrasına göre; Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları Kanuna tabi değildir.

Yukarıda yer alan madde metni hiçbir tartışmaya meydan vermeyecek bir açıklıkta düzenlenmiştir. Maddeye göre tarım ve hayvancılıkla ilgili ürünlerin doğrudan üreticilerden veya ortaklıklarından ihalesiz olarak satın alınabilmesi için, alımı yapacak kuruluşun, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği söz konusu ürünleri işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere kurulmuş olması veya bu ürünleri işleme, değerlendirme, iyileştirme veya satma işlemlerini yapmakla yasal olarak görevlendirilmiş olması gerekmektedir. Dolayısıyla bu bent kapsamına, özellikle 2886 sayılı Kanunun kapsamında olmayıp da 4734 sayılı Kanunun kapsamına alınan kuruluşların, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği üreticilerden veya ortaklarından yapacakları; Et ve Süt Kurumunun canlı hayvan, et ve süt alımları; Toprak Mahsulleri Ofisinin hububat alımları; Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğünün çay alımları; Türkiye Şeker Fabrikalarının şeker pancarı alımı, Orman Bakanlığına bağlı fidanlıkların fidan alımları gibi alımların girdiği açıktır.

Her ne kadar idareler tarafından ağaç, çiçek, bitki veya fidan alımları, 4734 sayılı kanunun 3/a maddesinde yer alan “değerlendirme” ifadesi içinde konuyu ele alsa da; İdareler yapmış olduğu alımlarla ilgili olarak alınan tüm malları bir şekilde değerlendirmektedirler. Örneğin alınmış olan erzaklar yoksullara dağıtmak suretiyle değerlendirilmekte veya alınmış olan akaryakıtı belediye hizmetlerinde kullanılan araçlarda kullanmak suretiyle değerlendirilmektedir. Ama bu alımların hiç birisi 4734 sayılı Kanun’un 3/a istisna alımı kapsamında gerçekleştirilmemektedir.

Bu istisna kapsamında, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere yapılan tarım ve hayvancılıkla ilgili ürün alımları yer almaktadır. Dolayısıyla park ve bahçe işlerinde kullanılmak üzere kurum tarafından satın alınan çiçek, ağaç ve bitki alımları, diğer yapılacak tüm mal alımları gibi 4734 sayılı Kamu İhale Kanuna tabi olup bu istisna kapsamında yer almamaktadır.

Belediye tarafından “2019 yılı mevsimlik çiçek, ağaç ve çalı grubu alım işi” kapsamında 619.264,00 TL ve “2019 yılı yazlık çiçek alım işi” kapsamında 492.748,34 TL olmak üzere toplam 1.112.012,34 TL tutarında mal alımı istisna kapsamında olmamasına rağmen 4734 sayılı

Kamu İhale Kanunu'nun İstisnalar başlıklı 3-a maddesine göre alım yapıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun İstisnalar başlıklı 3-a maddesi kapsamında olmayan mal alımının aynı Kanun’un 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temin edilmesi gerekirken ihale yapmaksızın temin edilmiş ve Kanunun rekabet ve eşit muamele ilkeleri sağlanmamıştır.