MESKİ Genel Müdürlüğünün gerçekleştirdiği yağmur suyu bertarafı hatları ile ilgili projelerden doğan alacakları ile Mersin Büyükşehir Belediyesinin görevleri arasında tanımlanan yağmur suyu bertaraf projelerinin iki taraf arasında herhangi bir protokol olmadan MESKİ Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmesi ve bunun sonucu tahakkuk edilen alacaklarının tahsil edilemediği görülmüştür.

Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi (MESKİ) Genel Müdürlüğünün 2019 yılı öncesinden biriken yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili borç toplamı 60.759.556,00 TL olup 2020 yılında yapılan 35.392.200,00 TL harcama sonucu 2021 yılına devreden borç toplamı 96.151.756,00 TL olmuştur. Mersin Büyükşehir Belediyesinin 05.07.2021 tarih ve E- 46743134-855.1 sayılı yazılarına istinaden MESKİ’nin zemin tahrip bedelinden kaynaklanan 52.848.799,00 TL tutarın mahsuplaştırılması sonucu Büyükşehir Belediyesinin 2021 yılı borç bakiyesi 43.302.957,00 TL olarak gerçekleşmiştir.

2021 yılı içerisinde yapılan 14.176.583,00 TL tutarında ki yağmur suyu bertarafı harcama tutarının ilavesiyle yıl sonu bakiye toplamı 57.479.540,00 TL olmuş ve bu tutarın Büyükşehir Belediyesinden tahsil edilmediği tespit edilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinde; “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

…

r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak ” şeklindedir.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun;

“Yağmur sularının uzaklaştırılması” başlıklı 25'inci maddesinde; “Yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması veya bu tip tesislerin işletilmesi, gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karşılanmak şartıyla İSKİ tarafından yerine getirilir. Bu tesislerin yapılması veya işletilmesine ilişkin harcamalar tarifelere dahil edilemez.” hükmü mevcuttur.

5216 sayılı Kanun’da Büyükşehir Belediyelerine verilen görevler açıkça sayılmıştır. Buna göre, su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak büyükşehir belediyelerinin görevleri arasındadır. Belirtilen maddenin ikinci fıkrasında ilçe belediyelerinin görevleri sayılmıştır. İlçe belediyelerinin görevleri arasında suyla veya yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili herhangi bir hususa yer verilmemiştir. Su ve kanalizasyon hizmetleri aboneler için ücret karşılığında yapılmakta ve bu hizmetten yararlananlar bunun bedelini ödemektedirler. Oysa yağmur suyunun uzaklaştırılmasına ilişkin harcamalar 2560 sayılı Kanuna göre ilgili su ve kanalizasyon idaresi tarafından yapılmakta ancak buna ilişkin harcamalar tarifelere dahil edilememektedir.

Bunun en önemli nedeni, bir kamu hizmeti olan yağmur suyunun uzaklaştırılması işlerinin ilgili belediyenin görev ve sorumluluğu altında olmasıdır. Dolayısıyla yapılan bu harcamaların abonelere yüklenmemesi gerekmektedir.

Yağmur suyu projelerinin gerçekleştirilmesi için proje aşamasından kabul aşamalarına kadar ki süreçlerin maliyetlerinin detaylı bir şekilde hesaplanarak ortaya çıkan toplam tutarın Büyükşehir Belediyesinden tahsil edilmesi gerekirken sadece sözleşme tutarlarının tahsil edilmesi, su idaresinin yapmış olduğu giderleri tam olarak tahsil edilmediği/edilemediği anlamına gelir ki buda eksik yapılan tahsilattan doğan tutarların aboneler üzerine yüklenmesi demektir. Bu olumsuzlukların meydana gelmemesi için bir kamu hizmeti olan yağmur suyunun bertaraf edilmesi görevi büyükşehir belediyelerine verilmiştir.

Buna göre bağlı idarelerin yağmur suları ve dere ıslahı için yaptıkları harcamaların, büyükşehir belediyelerinden tahsil edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Nitekim Bursa 3. İdare Mahkemesinin 2014/192 Esas No ve 2014/1009 Karar Nolu Kararında; “Uyuşmazlık konusu yağmur suyu şebekesi işinin İSKİ Kanunun 25. maddesi kapsamında yapıldığı, 5216 sayılı

Kanunlar büyükşehir belediyesi sınırları içerisindeki alt yapı, kanalizasyon hizmetleri ile yağmur sularının uzaklaştırılması hizmetini yürütme görevinin büyükşehir belediyelerinin görevleri arasında yer aldığı anlaşılmakta olup Büyükşehir belediyesinin yapmakla görevli olduğu bu hizmetlerin yatırım ve imalat giderlerinin Büyükşehir Belediyesince karşılanması sonucuna varılmıştır.” denilerek, bu harcamaların ilgili büyükşehir belediyelerinden alınması gerektiği belirtilmiştir.

Bu itibarla, 2021 yılında yağmur sularının uzaklaştırılması işlemleri için yapılan toplam 57.479.540,00 TL harcama Büyükşehir Belediyesinden tahsil edilmelidir.

MESKİ Genel Müdürlüğü konu ile ilgili bulgu doğrultusunda, Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne 26/05/2022 tarih ve 142472 sayılı yazı yazarak işlemleri başlatmış olup konunun gelecek yıllardaki denetim dönemlerinde izlenecektir.

Ayrıca Mersin Büyükşehir Belediyesinin kanuni görevi olan yağmur suyu bertaraf iş ve işlemlerinin MESKİ Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmesi sırasında su maliyetlerini etkileyecek harcamalara sebep olmaması ve karşılıklı ihtilafların meydana gelmemesi için gerekli olan hukuki, teknik ve ekonomik konuları içeren protokol veya sözleşmeye bağıtlanmasının her iki taraf içinde faydalı olacağı düşünülmektedir.

İdare ile Mersin Büyükşehir Belediyesi arasında ihtilafları sona erdirecek şekilde bir protokol veya sözleşme ile ilgili çalışmaların başlatıldığı belirtilmiş olup konunun sonraki denetim dönemlerinde izlenecektir.