İdarenin yol yapım işlerinde kullanılan bitümün, ihale mevzuatına uygun olmayan bir şekilde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun istisna maddesi kapsamında edinildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde, belediyelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği, “İstisnalar” başlıklı 3’üncü maddesinde hangi idarelerin ne tür alımlarının bu Kanun hükümlerine tabi olmadığı, “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde ise açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu ve diğer ihale usullerinin Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği açıkça belirtilmiştir.

4734 sayılı Kanunun İstisnalar başlıklı 3/o maddesinde; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının, faaliyetleri ile ilgili olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işlerinin, TETAŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımlarının, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi olmadığı hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin “bitüm malzemesi alımı” açısından incelenmesi neticesinde, 4734 sayılı Kanunun 3/o maddesi ile belediyelere bu tür bir alıma ilişkin istisna hakkı tanınmadığı, bu istisnanın yalnızca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşları tarafından kullanılabileceği açıktır.

Yapılan incelemede, İdare hizmetlerinde kullanılan bitümün herhangi bir ihale yapılmaksızın, 4734 sayılı Kanunun 3/o maddesine dayanarak istisna kapsamında alındığı ve alım yapılan şirketler tarafından bitüm fiyatı olarak hangi fiyat belirlenirse o fiyat üzerinden ürün almak zorunda kalındığı tespit edilmiştir.

Bu bağlamda EKAP üzerinden yapılan araştırmalar neticesinde, bazı idarelerde, bitüm alım ihalelerinin temel ihale usulleri kullanılarak 4734 sayılı Kanuna uygun bir şekilde gerçekleştirilebildiği tespit edilmiştir. Bu tespitlere konu ihaleleri kazanan yüklenicilerin, idarenin istisna kapsamında alım yaptığı şirketlerden olmadığı ve bazılarının bitüm ithal etme yetkisine haiz olduğu incelemeler sırasında görülmüştür.

Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; bitüm malzemesi alımlarının, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi konusunda gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; mevzuata uygunluğun sağlanabilmesi, gerekli rekabet ortamının oluşturulabilmesi ve İdare bütçesinin ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için bitüm alımlarının 4734 sayılı Kanunda belirtilen esaslara uygun bir şekilde yine Kanunda yer alan temel ihale usullerine göre yapılması gerekmektedir.