Taşınmazlara ilişkin değer artırıcı harcamaların, maddi duran varlığın maliyetine eklenmediği, doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 170’inci maddesinin (b) bendinde;

“Maddi duran varlıklar için yapılan değer arttırıcı harcamalar;

1. Maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o varlığın değerini, kullanım süresini, ürün ve hizmet kalitesini, sağlanan faydayı arttıran veya üretilen mal veya hizmetlerin

   üretim maliyetini azaltan her türlü maliyet, ilgili maddi duran varlığın kayıtlı değerine ilave edilir ve amortisman hesaplamasında dikkate alınır.” düzenlemesi yer almaktadır.

   04.11.2015 tarihli, 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 47 Sıra No’lu Amortisman ve Tükenme Payları Genel Tebliği’nin “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinin,

   • İkinci fıkrasında;

     
     

     “… maliyet bedeli, 28/12/2006 tarihli ve 2006/11545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Taşınır Mal Yönetmeliğinin eki listede yer alan dayanıklı taşınırların her biri için 14.000 TL’yi, 13/9/2006 tarihli ve 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelikte yer alan taşınmazlar için 34.000 TL’yi aşmayan duran varlıklar ile tutarına bakılmaksızın Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar hesap gruplarında izlenen varlıklar için amortisman oranı % 100 olarak belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle maliyet bedeli bu tutarlara kadar olan duran varlıklar, hesaplara alındığı yılın sonunda tamamen amorti edilir.”

   • Üçüncü fıkrasında;

     
     

     “Hesaplarda kayıtlı duran varlıklar için yapılan harcamalardan yukarıda belirtilen limitleri aşanlar değer artırıcı harcama olarak kabul edilir.”

   • Dördüncü fıkrasında;

     
     

     “Bu limitler, yapım aşamasındaki maddi duran varlıklar için aktifleştirilen maliyetlerin, geçici ve kesin kabule tabi işlerde geçici kabulün onaylanmasından, diğer hallerde ise işin fiilen tamamlanmasından sonra ilgili varlık hesabına aktarıldığı toplam tutarı için geçerlidir.”

     hükümlerine yer verilmiştir.

     
     

     Madde metinlerinden anlaşıldığı üzere, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik dâhilinde işlem gören taşınmazlar için 34.000 TL’yi aşan harcamalar değer artırıcı harcama olarak kabul edilecek ve bu tutarlar ilgili duran varlığın maliyetine eklenecektir.

     Nitekim bahse konu Genel Tebliğin 6’ncı maddesinin aşağıda yer verilen fıkralarında ek açıklama getirilmiştir;

   • (9) Maliyet bedeli bu Tebliğde belirtilen limitlerin üzerinde olan duran varlıklar için değer artırıcı olarak kabul edilemeyecek harcamalar varlığın maliyet bedeline eklenmeyerek doğrudan giderleştirilir.

   • (10) Daha önceki dönemlerde tamamen amorti edilmiş olan duran varlıklar için yapılan harcamalar varlığın maliyet bedeline eklenmeksizin doğrudan giderleştirilir.

   • (11) Henüz amortisman ayırma süresini tamamlamamış olan duran varlıklar için yapılan değer artırıcı harcamalar, varlığın maliyet bedeline eklenerek kalan amortisman süresince eşit olarak amortisman ayrılır.”

     Eskişehir Teknik Üniversitesi’nde, 2020 yılında taşınmazlarla ilgili yapılan değer artırıcı harcamaların tamamı 630 Giderler Hesabı kullanılarak giderleştirilmiştir. Oysaki bu tutarların;

   • Yapım (Yatırım) halindeyken, Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde yer alan “kamu idarelerine ait yapımı süren maddi duran varlıklar için yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin, geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hâllerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihte, diğer hâllerde işin fiilen tamamlandığını gösteren belgenin düzenlendiği tarihte, ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılıncaya kadar izlenmesi için kullanılan 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı’na alınarak muhasebeleştirilmesi” hükmü dâhilinde işlem görmesi;

   • Yapım işinin tamamlanmasını müteakiben, ilgisine göre Yönetmelik’in 174’üncü maddesi kapsamında 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı’na veya 176’ıncı maddesi kapsamında 252 Binalar Hesabı’na kayıtlarının sağlanması;

   • Değer artırıcı harcamanın ilgilisi taşınmazın henüz muhasebe sisteminde yer almıyor olması durumunda ise Yönetmelik’nin 174, 176 ve 188’nci maddesinde yer alan “… mevcut olup, hesaplarda yer almayan yeraltı ve yerüstü düzenlerinden / binalardan / yapılmakta olan yatırımlardan envanteri yapılanlar, tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 500-Net Değer Hesabına alacak kaydedilir” hükmüne göre işlem yapılması

gerekmektedir.

İlgili duran varlığın maliyetine eklenmeyerek doğrudan giderleştirilen tutarlar aşağıda tablolaştırılmıştır.

‌Tablo 11: Değer Artırıcı Harcamalar Tablosu

Yapılan harcamaların varlığın maliyetine eklenmeyerek doğrudan giderleştirilmesi neticesinde, ilgisine göre 251 252, 258 kodlu bilanço hesaplarında 5.265.070,17 TL eksik, 630 Giderler hesabıysa 5.265.070,17 TL fazla görünmektedir.