Burdur Belediyesi hesap ve işlemlerinin incelenmesinde, temsil ve tanıtma giderleri kapsamına girmeyen konularda çok sayıda harcama yapıldığı, Belediye Başkanıyla yapılan rutin haber ve söyleşileri yayınlayan gazete ile dergiden reklam ve sponsorluk ödemesi adı altında önemli miktarlarda satın alındığı, gazete ile dergi bedellerinin belediye bütçesinden ödendiği ve tanıtma giderleri bütçesinden yerel bir gazeteden ihtiyaçtan fazla satın alındığı görülmüştür.

Belediye temsil ve tanıtma giderlerinde yapılan incelemelerde aşağıda belirtilen hususlar tespit edilmiştir

a)- Belediye Başkanıyla yapılan rutin haber ve söyleşileri yayınlayan gazete ile dergiden reklam ve sponsorluk ödemesi adı altında önemli miktarlarda satın alındığı, gazete ile dergi bedellerinin belediye bütçesinden ödendiği görülmüştür.

Belediyelerin "Görev, Yetki ve Sorumlulukları" 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14 ve 15’nci maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan madde hükümlerinde, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla belediyelerce yerine getirilmesi öngörülen görevler ve sorumluluklar ile belediyelerin yetkileri sayılmıştır. 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci fıkrasındaki, "mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla" ibaresi bu husustaki sınırı da belirlemiştir.

Anılan Kanun’un 60’ıncı maddesinde ise, belediye giderlerinin neler olabileceği yine tek tek sayılmak suretiyle hüküm altına alınmıştır. Bu maddede zikredilen belediye giderleri 14 ve 15’nci maddelerde sayılan görevlerin yerine getirilmesi ve yetkilerin kullanılması ile ilgili giderlerdir.

Belediye bütçesinden yapılan bir harcamanın Belediye gideri olarak kabul edilebilmesi için mahalli ve müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik, 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde açıkça sayılan görev ve sorumluluklar içinde veya aynı Kanun’un 60’ıncı maddesinde tek tek sayılan giderler içerisinde yer alması gerekmektedir.

Belediyeler, belde sakinlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulmuşlardır. Bu ihtiyaçların karşılanması için Kanunlarla belediyelere gelir toplama yetkisi

verilmiştir. Kamu kaynağı kullanan kamu görevlileri bu kaynağı, mevzuata uygun olmak kaydıyla mahalli müşterek ihtiyaçlar için kullanmak zorundadırlar.

Temsil ve tanıtma giderleri bütçesinden karşılanan ve örnek dosyalar üzerinden yapılan incelemelerde;

• 4 Şubat 2020 tarihli 1373 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 1.770,00 TL karşılığında dergide reklam verilmesi hizmeti alındığı ancak evrak ekindeki dergide konunun Belediye başkanı ile normal söyleşi-rutin haber olduğu,

• 4 Şubat 2020 tarihli 1374 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 1.770,00 TL karşılığında dergide reklam verilmesi hizmeti alındığı ancak evrak ekindeki dergide konunun Belediye Başkanı ile normal söyleşi-rutin haber olduğu,

• 30 Mart 2020 tarihli 4120 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 1.900,00 TL karşılığında Belediye Başkanı ile normal söyleşi-rutin haberin olduğu dergiden 100 adet alındığı,

• 27 Nisan 2020 tarihli 5095 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 12.500,00 TL karşılığında belediyenin covid-19 ile ilgili bilgilendirme ve çalışmalarının haber olarak yer aldığı dergiden 500 adet satın alındığı ancak evrak ekindeki dergide konunun Belediye Başkanı ile normal söyleşi-rutin haber olduğu,

• 27 Nisan 2020 tarihli 5096 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 2.950,00 TL karşılığında 2020 yılı Mart ayı renkli gazete baskıları sponsorluk desteği ve internet yayını satın alındığı ancak evrak ekindeki dergide konunun Belediye Başkanı ile normal söyleşi-rutin haber olduğu,

• 27 Nisan 2020 tarihli 5205 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 4.000,00 TL karşılığında Belediye Başkanı ile normal söyleşi-rutin haberin olduğu gazeteden 4000 adet alındığı,

• 20 Mayıs 2020 tarihli 5827 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 1.500,00 TL karşılığında Belediye Başkanı ile normal söyleşi-rutin haberin olduğu gazeteden 1500 adet alındığı,

• 12 Haziran 2020 tarihli 6799 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 2.000,00 TL karşılığında Belediye Başkanının röportajının (söyleşi-rutin haberin) olduğu 5 Haziran dünya çevre günü özel sayısı-renkli baskısı olan gazeteden 2000 adet alındığı,

  
  

• 21 Ağustos 2020 tarihli 9802 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 1.875,00 TL karşılığında Belediye Başkanının röportajının (söyleşi-rutin haberin) yer aldığı dergiden 75 adet alındığı,

• 9 Eylül 2020 tarihli 10615 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 3.500,00 TL karşılığında Belediye Başkanının röportajının (söyleşi-rutin haberin) yer aldığı gazeteden 3500 adet alındığı,

• 2 Aralık 2020 tarihli 14631 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 3.000,00 TL karşılığında Belediye Başkanının röportajının (söyleşi-rutin haberin) olduğu 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı 97. yıl özel ekinin bulunduğu gazeteden 3000 adet alındığı,

• 2 Aralık 2020 tarihli 14632 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 2.950,00 TL karşılığında Belediye Başkanının röportajının (söyleşi-rutin haberin) olduğu 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Özel Eki Sponsorluğu (Cumhuriyetin 97. Yıl Dönümü Renkli Baskı)için 3000 adet gazete alındığı,

• 2 Aralık 2020 tarihli 14633 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 3.000,00 TL karşılığında Belediye Başkanı ile yapılan Cumhuriyet söyleşisinin (rutin haberin) bulunduğu gazeteden 3000 adet alındığı,

• 14 Aralık 2020 tarihli 15254 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 2.000,00 TL karşılığında Belediye Başkanının röportajının (söyleşi-rutin haberin) bulunduğu dergiden 100 adet alındığı,

• 25 Aralık 2020 tarihli 15874 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 1.770,00 TL karşılığında 24 Kasım Öğretmenler Günü özel ekinin yer aldığı gazeteden 1000 adet alındığı,

• 25 Aralık 2020 tarihli 15900 yevmiye no’lu evrak ile KDV dâhil 2.000,00 TL karşılığında Belediye Başkanının korona mesajları ve uyarılarının bulunduğu (söyleşi-rutin haberin) özel sayfanın yer aldığı gazeteden 1000 adet alındığı,

tespit edilmiştir.

Bu giderlerden bir tanesi temsil giderlerinden diğerleri ise tanıtma giderlerinden karşılanmıştır. Belediye başkanı ile ilgili hususi mahiyetteki ve Belediyenin rutin faaliyet ve hizmetleri ile ilgili haberler, belediyenin görev ve sorumlulukları kapsamına girmemektedir. Belediyelerin projelerinin tanıtımını makul ölçülerde yapmaları mümkün olup, belediyenin

rutin faaliyet ve hizmetleri ile Belediye Başkanının şahsi reklamı mahiyetindeki haber ve söyleşilerin yapılmasının mevzuatta dayanağı bulunmamaktadır. Bu tarz harcamaların toplamı yaklaşık 160.000,00 TL düzeyinde olup tamamı aynı gazete ve dergiye verilen söyleşi, haber ve reklam bedellerine aittir.

Kamu gideri ile bağdaşmayan, mahallî müşterek nitelikte olmayan ve belediyeye ait bir vazifenin ifası maksadıyla olmadığı görülen bu giderlerin, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 60’ıncı maddesine göre belediye gideri olamayacağı değerlendirilmektedir.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi'nin 2’nci maddesinde; “Bu Yönerge, belediye idaresinin başı ve temsilcisi olan Belediye Başkanının bu sıfatının gereği olarak yapacağı temsil-ağırlama ve tören giderleri konusunda uyacağı kuralları kapsar.” denilmiştir. Anılan hüküm, belediye başkanının, temsil ağırlama ve tören giderlerinin yapılması hususunda, sınırsız bir takdir yetkisine sahip olmadığını belirtmektedir ve bu giderlerin neler olduğuna değinilmiştir. Temsil ve tanıtım giderleri arasında belediye rutin faaliyet ve hizmetlerinin tanıtılması hususu yer almamaktadır ve Belediye Başkanının takdir yetkisi sınırsız olmadığından sadece mevzuatta yer verilen ödemeler yapılabilecektir.

Burdur Belediyesi, belediye faaliyet ve hizmetleri ile ilgili çok yaygın haber, söyleşi ve reklam yapmaktadır. Bu kapsamda; 1.150.000,00 TL civarında Tanıtma, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri, 540.000,00 TL civarında Temsil, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri olmak üzere toplamda yaklaşık 1.700.000,00 TL Temsil ve Tanıtma harcaması yapılmıştır. 2020 yılında pandemi nedeni ile gelirlerde önemli azalmanın olduğu, toplumun her kesiminin ekonomik olarak olumsuz etkilendiği bir dönemde bu kadar yoğun tanıtım, haber ve reklam giderleri için kaynak kullanılması, kamu maliyesinin temel ilkeleri ile bağdaşmamaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu maliyesinin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası (g) bendi, “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi, “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesi ve “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi 2’inci fıkrasına göre kamu idarelerince, ihtiyaçların karşılanmasında ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır. Üst yöneticiler, harcama yetkilileri ve her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve

yetkili olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli kullanılmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.

Belediye tarafından verilen cevapta; gerçekleştirilen söz konusu alımların, Belediye tüzel kişiliğini temsilen ve Belediye Başkanının takdir yetkisi dahilinde olan alımlar olduğu, ancak 5018 sayılı Kanun’un ilkeleri gereği Belediyece yapılan bu tür harcamaların tekrar gözden geçirileceği ve asgari seviyelere düşürülmesinin sağlanacağı belirtilmiştir.

Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde, bulguda yer alan söz konusu harcamalar temsil ağırlama kapsamında olmayan harcamalar olup genelde belediye başkanı ile yapılan söyleşi ve rutin haber bedellerinden oluşmaktadır. Temsil ve tanıtım giderleri arasında belediye rutin faaliyet ve hizmetlerinin reklamının yapılması hususu yer almamaktadır ve Belediye Başkanının takdir yetkisi sınırsız olmadığından sadece mevzuatta yer verilen ödemeler yapılabilecektir.

Sonuç olarak; Belediye Başkanıyla yapılan rutin haber ve söyleşileri yayınlayan gazete ile dergiden reklam ve sponsorluk ödemesi adı altında önemli miktarlarda satın alınması; Belediyenin görev, yetki ve sorumlulukları kapsamına girmemekte olup bu çeşit harcamaların belediye bütçesinden ödenmemesi gerekmektedir.

b)- Tanıtma giderleri bütçesinden yerel bir gazeteden ihtiyaçtan fazla satın alındığı görülmüştür.

Yapılan incelemelerde "Tanıtma, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri" bütçesinden yerel bir gazeteden tüm birimlere gelmek üzere 300 gün için günlük 30 adet satın alındığı ve 29 Aralık 2020 tarihli 16044 no’lu yevmiye ile 9.000,00 TL ödeme yapıldığı görülmüştür. Muayene kabul işlemleri de 16 Aralık 2020 tarihinde tek seferde yapılmıştır. Bunun yanı sıra gazete alımına ilişkin fatura ödeme emri belgesine ekli iken bu gazetenin teslim alındığına ve bunların hangi usulle ve kimlere dağıtıldığına dair herhangi bir bilgi ve belge ödeme emri belgesine eklenmemiştir. Aynı şekilde bu gazetenin hangi hizmet kapsamında alındığına ilişkin bir gerekçe de ödeme emri belgesine eklenmemiştir. Sadece bir gazeteden 30 adet alınmasına ve niçin sadece bu gazetenin tercih edildiğine dair herhangi bir somut kriter de bulunmamaktadır. Söz konusu gazetenin yine yukarıdaki bulguda bahsedilen yapılan söyleşi ve haberler karşılığı günlük bin adedin üstünde alınan gazete olduğu da belirlenmiştir. Oysaki örneğin 4119 no’lu yevmiye ile bir yerel gazeteden günlük 4 adet alındığı ve bu sayının makul olduğu değerlendirilmektedir.

Belediyelerin "Görev, Yetki ve Sorumlulukları"nın düzenlendiği 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14 ve 15’nci maddelerine göre belediyelerin tüm birimlere gazete alma gibi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Yukarıdaki maddede de açıklandığı üzere 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu maliyesinin temel ilkeleri” başlıklı 5’inci maddesinin 1’inci fıkrası (g) bendi, “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesi, “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesi ve “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi 2’inci fıkrasına göre kamu idarelerince, ihtiyaçların karşılanmasında ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen diğer ekonomik ve sosyal analizlerin yapılması esastır. Üst yöneticiler, harcama yetkilileri ve her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli kullanılmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.

Belediye tarafından verilen cevapta; bulguda da bahsedildiği gibi 5018 sayılı Kanun’un ilkeleri gereği Belediyece yapılan bu tür harcamaların tekrar gözden geçirileceği ve asgari seviyelere düşürülmesinin sağlanacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak; Başkanlık makamına ve basın takip bürosuna günlük sınırlı bir sayıda (örneğin 5 adet) gazete alınmasının uygun olacağı, diğer birimlere gazete alınmaması ve söz konusu alımın Periyodik Yayın Alımları tertibinden ödenmesi gerekmektedir.