Belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki Hazine taşınmazlarının satış bedelleri üzerinden Genel Bütçeden aktarılan gecekondu fonu payının toplanması maksadıyla ilgili bankada oluşturulan fon hesabına yatırılması gereken tutarların takip edilmediği görülmüştür.

775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun “Fonların teşkili ve kullanılması” başlıklı 12’nci maddesinde, bu Kanun’daki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla belirtilen kaynaklardan sağlanacak gelirlerin ilgili belediyeler adına açılacak özel hesaplarda toplanarak bir fon teşkil edileceği belirtilmiş, aynı Kanun’un 13’üncü maddesinde ise;

“Buna göre 12 ’nci madde gereğince teşkil edilen fonda toplanan paralar, belediyelerce, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının izni alınmak şartıyla:

1. Bu kanundaki amaçlarda kullanılmak üzere arsa sağlanmasında, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca onanan plan ve projelere göre halk konutu, nüve konut veya geçici misafir konutu yapılmasında,

2. Islah olunacak gecekondu bölgeleri ile yeniden tesis edilecek önleme bölgelerinin yol, meydan, kanalizasyon, su, elektrik ve benzerleri gibi kamu hizmet ve tesislerinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca onanan projelerine göre yapılmasında veya onarılmasında,

3. Kendi bütçe imkânlarıyla karşılanamayan ve fakat bu kanun gereğince yapılması gereken tespit, harita alımı, plan ve projelendirme hizmetlerinde kullanılır. ”

denilmek suretiyle fonda toplanan paraların hangi amaçlar için kullanılacağına açıklık getirilmiştir.

4706 sayılı Hâzineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi

Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un “Taksitle ödeme, satış bedelinden pay verilmesi, belediyelere devir” başlıklı 5’inci maddesinin beşinci fıkrasında;

“Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki Hâzineye ait taşınmazların satış bedellerinin tahsil edilen kısmından öncelikle yerinde muhafaza edilemeyen yapıların tasfiyesinde kullanılmak şartıyla %10'u, ilgili belediyelerin 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Kanun hükümlerine göre oluşturulan fon hesabına aktarılır. Kalan kısmından ise ilgili belediyeye % 30, varsa büyükşehir belediyesine %10 oranında pay verilir. (...) Bu paylar tahsilini takip eden ayın yirmisine kadar ilgili idarelerin hesaplarına aktarılır. (...) ”

hükmüne yer verilmek suretiyle 775 sayılı Kanun kapsamındaki fonların kaynağı belirlenmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında da, 775 sayılı Kanun’un 12’nci maddesi gereği kurulan fonda toplanacak paraların gelir kaydedileceği, diğer taraftan gider bütçesinin ilgili tertibine tahsis amacı doğrultusunda kullanılmak üzere ödenek konulacağı belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; 4706 sayılı Kanun’un 5’inci maddesi kapsamında yapılan satışlar nedeniyle Belediyeye aktarılan tutarlar için 775 sayılı Kanun’da öngörüldüğü üzere Belediye hesaplarının bulunduğu kamu bankasında açılan özel hesaptan 2018-2022 yılları boyunca belediye borçlarına mahsuben Mal Müdürlüğünce 2.907.386,52 TL kesinti yapıldığı ve bu kesintinin dahi muhasebe kayıtlarında yer almadığı tespit edilmiştir.

Açıklanan mevzuat hükümleri gereği Gecekondu Fon Hesabına aktarılması gereken tutarların aktarımının yapılması gerekmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; T.C. Halk Bankası Edremit Şubesinde 775 Sayılı Gecekondu Kanununa tabi gecekondu fon hesabı açıldığı ve 2018-2022 yılları boyunca gecekondu fon hesabına yatırılması gereken tutarların Belediyeye ait vergi borcuna mahsup edildiğini belirtmiştir. 2023 yılı muhasebe kayıtlarında, 2022 yılı için gecekondu fonu hesabına yatırılması gereken tutarın kayıtları yapılmış olup 2022 yılı mali tablolarına düzeltici etkisi bulunmamaktadır. İdare imkanları dahilinde hesaplar arası aktarma yapacağını bildirmiş olsa da aktarma yapıldığına dair kanıtlayıcı belge tarafımıza sunmamış ve mevzuata aykırı olarak yapılan işlemi düzelteceğine dair açıklamada bulunmamıştır.

Tablo 10:Belediye Fon Hesabından Mal Müdürlüğünün Yaptığı Mahsuplaşma Tutarları

Bu itibarla, ilgili kaynaklardan sağlanan nakdin bir “gecekondu fonu hesabı’nda izlenip değerlendirilmemesi ve söz konusu nakdin tahsis amacı dışında Belediyenin diğer giderlerinin karşılanmasında kullanılması, 4706 sayılı Kanun ile 775 sayılı Kanun’a aykırılık teşkil etmektedir.