Şirket tarafından gerçekleştirilen alımların incelenmesi sonucunda, yapım işi niteliğindeki bazı işlerin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen temel ihale usulleri yerine Kanun’un 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca istisna kapsamında temin edildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinde “Yapım” ve “Hizmet” kelimelerinin tanımları yapılmış, inşaat işlerinden bir kısmı maddede belirtilerek bu işlere benzeyen her türlü inşaat işi “Yapım” tanımı kapsamına alınmıştır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 63’üncü maddesinde ise makine ve ekipmanın bakım ve onarımının hizmet alımı olacağı, küçük onarımlar da dâhil olmak üzere yapıma ilişkin onarımların hizmet alımı olarak ihale edilmesinin mümkün olmadığı açıkça belirtilmiştir.

Bir işin “yapım” tanımı içinde yer alması için bir teknik şartnameye dayanması, yapım müteahhidinin deneyiminin önemli olması, vasıfsız işgücünden ziyade ağırlıklı olarak malzeme, makine ve ekipman girdisine ihtiyaç duyulması ve istisnalar dışında fen ve sanat kurallarına uygun olarak bir eserin meydana getirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda; parkların büyük ölçekli revizyonu, halı saha ve koşu yolu yapılması, park, istinat duvarı imal edilmesi gibi işlerin yapım işi olduğu konusunda tereddüt bulunmamaktadır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 2’nci maddesi ile belediye şirketleri Kanun kapsamına alınmıştır. Kanun’un 3’üncü maddesinde istisna olan alımlar belirlenmiş, maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belediye şirketlerinin de içinde bulunduğu kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler için özel düzenleme yapılmıştır. Söz konusu maddede, madde kapsamındakilerin ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları belli tutardaki mal veya hizmet alımları ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kanun’dan istisna edilmiştir.

Maddeden de açıkça görüleceği üzere istisna kapsamına sadece “mal ve hizmet alımları” dâhil edilmiş, yapım işleri istisna kapsamına alınmamıştır. Söz konusu hususa Kamu İhale Genel Tebliği’nde de detaylı bir şekilde yer verilmiş, idareler tarafından Kamu İhale Kurumuna yapılacak istisna talep başvurularında yapım işlerine yer verilmemesi gerektiği açıkça ifade edilmiştir. Nitekim Şirket tarafından Kamu İhale Kurumundan alınan istisna belgelerinden hiçbirinde de bu kapsamda yapım işi bulunmamaktadır.

Yapılan incelemelerde; Çubuk 1 Barajının revize ve restorasyon işlerinin tamamı (kısımlara bölünerek ayrı ayrı yüklenicilere), halı saha yapılması, koşu yolu yapılması, park yaptırılma işleri, istinat duvarı yapılması gibi bir çoğu sıfırdan imal edilen yapım işlerinin temel ihale usulleri yerine istisna hükmünden yararlanılarak temin edildiği görülmüştür.

Yukarıda bahsedilen bir kısım işlerin sözleşme bedelleri de azımsanmayacak düzeydedir. Mesela, kısımlara ayrılarak farklı yüklenicilere yaptırılan Çubuk 1 barajı restorasyonu toplamda 3,3 milyon TL’nin, halı saha ve koşu yolları toplamda 2,5 milyon TL’nin, çeşitli parklar yaptırılması işleri ise 1,4 milyon TL’nin üzerinde maliyetlere sebep olmuştur.

Kamu İhale Kanunu kapsamında olan Şirket tarafından bu Kanun’da belirtilen hükümlere uyulması, istisna ve doğrudan temin kapsamında olmayan alımlar için temel ihale usullerinden biri ile alımların gerçekleştirilmesi gerekirken, Şirket tarafından yapım işlerine ilişkin alımların istisna hükümleri uyarınca gerçekleştirilmesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.