Kurum ile sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmesi ile 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü adı altında kadın çalışanlara bir günlük ücretli izin hakkı tanınmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın, “B. Çalışma şartları ve dinlenme hakkı” başlıklı 50’nci maddesinde “Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.

Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.

Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.” hükümleri yer almaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 23’ üncü maddesinde, Devlet memurlarının bu kanunda gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahip olduğu belirtilmiştir.

“Çalışma Saatleri” başlıklı 99’ uncu maddesinde ise;

“Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.

Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.

Ancak bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine veya bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.

Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir.” hükümlerine yer verilmiştir.

Kurum ile yetkili sendika arasında 01.01.2018-31.12.2018 tarihleri arasında geçerli olmak üzere 17.01.2018 tarihinde imzalanan sosyal denge sözleşmesinin “Ücretli İzinler” başlıklı 25’inci maddesinin (b) bendinde, “8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar gününde kadın çalışanlar ücretli izinli sayılır ve net 750 TL ödenir” ifadesi yer almaktadır.

Dinlenmek çalışanlar için anayasal bir haktır ve bu hakkın kullanım şartları kanunla belirlenmektedir. Kanun ve diğer mevzuatlarda belirtilmeyen bir ücretli iznin sosyal denge sözleşmesi ile çalışanlara bir hak olarak verilmesi mümkün değildir.

Kamu idaresi cevabında; "Memurlara sosyal denge sözleşmesi kapsamında ücretli izin günü hakkı verilmesi ile ilgili; Belediyemiz ile memur sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin 25.maddesinin b) bendine kadın memurlara bir gün ücretli izin ve

750.00 TL ödeme yapılmaktadır. Bahse konu Toplu İş Sözleşmesi 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu ile Anayasanın 90. maddesi ve Türkiye'nin taraf olduğu Uluslararası antlaşmalara göre imzalanmıştır." denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta; memurlara sosyal denge sözleşmesi kapsamında ücretli izin günü hakkı verilmesi ile ilgili; Belediye ile memur sendikası arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesi ile kadın memurlara bir gün ücretli izin ve

750.00 TL ödeme verilmesinin, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na, Anayasa’nın 90’ıncı maddesine ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası antlaşmalara uygun olduğu ifade edilmiştir.

Ancak; Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşme’nin Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme Kısmının “Sosyal Denge Tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin ilgili kısmında “Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine. 4688 sayılı Kanunun 32’nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100'üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutan aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir…” denilmektedir

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesinin ilgili kısmında “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz…” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda özetlenen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, belediyelere sosyal denge sözleşmelerine ilişkin olarak tanınan yetki, sosyal denge sözleşmesi yapıp yapmama konusunda irade serbestisi ve yapılmış ise ödenecek sosyal denge sözleşmesinin tutarının belirlemesi konularıyla sınırlıdır. Dolayısı ile belediye ile sendika arasında akdedilen sosyal denge sözleşmelerinde, ödenecek sosyal denge tazminatı unsurları ile bunların parasal tutarları dışında bir hüküm bulunmaması gerekmektedir.

Bulgu konusu tespitlerin devam edip etmediği takip eden denetim dönemlerinde izlenecektir.