Belediye tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen temel ihale usulleri ile ihale edilmesi gereken ve aynı ihale konusu iş içerisinde yer alabilecek mal alımları ile yapım işlerinin mevzuatta öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde parçalara bölünmek suretiyle doğrudan teminle gerçekleştirildiği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu belirtilmiştir.

Anılan Kanun’un “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde ise harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından sorumlu olduğu ifade edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun "Temel İlkeler" başlıklı 5’inci maddesinde, idarelerin bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu belirtilmiş olup söz konusu maddenin devamında ise aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin bir arada ihale edilemeyeceği ve eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanun’un doğrudan temin başlıklı 22’nci maddesinin (d) fıkrasında büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 218.395,00 TL’yi, diğer idarelerin 72.752,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulü ile karşılanabileceği belirtilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.5.1.2. numaralı maddesinde ise "…4734 sayılı Kanunun 19'uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22'nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında

veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22'nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir." denilmek suretiyle aynı husus tekrar edilerek aynı nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünerek yapılmasının, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiği ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede, belediye tarafından ilgili mevzuatta öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde yapım işlerini parçalara bölmek suretiyle bir ihale usulü olmayan doğrudan temin ile yapıldığı görülmüş olup bu duruma ilişkin örnek uygulamalara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Tablo 13: Kısımlara Bölünerek Yapılan Yapım İşleri

Yine Belediye tarafından niteliği itibariyle aynı olan mal ve malzeme ihtiyaçlarının birden fazla işlemle aynı yükleniciden doğrudan temin suretiyle karşılandığı anlaşılmış olup söz konusu duruma ilişkin örnek alımlara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Tablo 14: Kısımlara Bölünerek Yapılan Mal Alımları

Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere Belediye tarafından yapılan mal alımları ile yapım işlerinde 4734 sayılı Kanun’un 22-d maddesiyle 2022 yılı için belirlenen 72.752,00 TL’lik (KDV hariç ) doğrudan temin limitine uyulmuş olmakla birlikte niteliği itibari ile aynı mahiyette olan ve yakın tarihlerde yapılan mal alımları ile yapım işlerinin, parçalara bölünmek suretiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

Kamu idaresi cevabında, Spor Müdürlüğünün yaptığı alımlar iki farklı etkinlik için ve farklı malzeme olduğu, Makine ve İkmal Müdürlüğünün yaptığı lastik alımlarının ömürlerinin kısıtlı olması sebebiyle stoklu çalışmanın ekonomik olmayacağı, en az 6 fiyat teklifi dağıtıldığı, uygun fiyatı veren firmanın aynı olmasının sadece fiyat ve kalite yönünden uygun olmasından kaynaklandığı, kış mevsimi koşulları ağır seyrettiğinden dolayı, her yıl Kasım veya Aralık aylarında ihale yoluyla yaklaşık 5.000 ton tuz alınıp agrega ile karıştırıldıktan sonra Fen İşleri Müdürlüğü ekiplerince yol tuzlamasında kullanıldığı, 2022 yılında yaşanan aşırı kar yağışı ve buzlanma göz önüne alındığında, daha önce alımı yapılan tuza ek olarak doğrudan temin yolu ile tuz alımı yapıldığı, Park ve Bahçeler Müdürlüğü ile Su ve Kanalizasyon İşleri Müdürlüğü

bütçesinden doğrudan temin yolu ile tuz alındığı, Park ve Bahçeler Müdürlüğü ekipleri tuz kullanımını park alanları içerisinde yer alan yürüyüş ve oyun alanlarında, Su ve Kanalizasyon İşleri Müdürlüğü ekipleri ise kanallarda meydana gelen buzlanmaları çözmede kullandığından dolayı, Fen İşleri Müdürlüğü tarafından kullanılan agrega karışımlı tuzun söz konusu diğer Müdürlüklerin kullanım alanları için uygun olmadığı ifade edilmiştir. Kamu idaresi cevabında spor kıyafeti alımı, lastik ve tuz alımı ile ilgili açıklam yapılmış, diğerleriyle ilgili bilgi verilmemiştir. Lastik alımlarının ikisinin fatura tarihinin 10.03.2022 olduğu dikkate alınmalıdır.

Belediye tarafından yapılan alımların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen “temel ilkeler” çerçevesinde yine aynı Kanun’da düzenlenen usul ve esaslara göre temel ihale usulleri ile gerçekleştirilmesi gerektiği, ihale ile temin edilmesi gereken ihtiyaçların parasal sınırın altında kalacak şekilde parçalara bölmek suretiyle karşılanmasının Kanun’un temel ilkelerine açıkça aykırılık teşkil ettiği göz önüne alınmalıdır.