Üniversitede bulunan öğretim üyesi kadrolarına, eşitlik ve liyakat ilkelerine aykırı atamalar yapıldığı tespit edilmiştir.

2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10’uncu maddesinde Devlet organları ve idare makamlarının bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun Öğretim Elemanları ile ilgili düzenlemeler getiren Beşinci Bölümün 23’üncü, 24’üncü ve 26’ıncı maddelerinde öğretim üyeliği kadrolarına yapılacak atamalar için öngörülecek ek koşulların münhasıran bilimsel kaliteyi arttırmaya yönelik, objektif ve denetlenebilir olmaları gerektiği hükme bağlanmıştır.

Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 9’uncu maddesinde; kamu görevlilerinin tüm eylem ve işlemlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket edecekleri, takdir yetkilerini, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda, her türlü keyfilikten uzak, tarafsızlık ve eşitlik ilkelerine uygun olarak kullanacakları belirtilmiştir.

Yükseköğretim Kurulu tarafından hazırlanan ve ilan edilen “Akademik kadro ilanlarında aranan ek koşullara ilişkin” bilgi notunda söz konusu hususa değinilmiştir. Bilgi notunda, konu hakkında Yükseköğretim Kurulu’na gelen şikayet dilekçelerinde; üniversitelerin akademik personel alımı için ilana çıktığı kadrolara ilişkin olarak ek koşullar belirlediği, ancak söz konusu ek koşulların bir adayı işaret edecek biçimde spesifik olarak belirlendiği ve böylece ilana diğer adayların katılımın engellendiği, ilanlara konulan ek koşullar yoluyla belirli kişilerin alınarak üniversitede kadrolaşmaya gidildiği şeklinde iddialar yer aldığı, yapılan inceleme ve soruşturmalarda üniversiteler tarafından çıkılan bazı ilanlarda yer alan ek koşulların belirli bir adayı tanımlamaya yönelik olarak ve akademik rekabeti engelleyecek biçimde belirlenebildiği, ataması yapılan kişilerin yayınları ile belirlenen ek koşul arasında büyük benzerlikler

bulunduğu ve hatta bazı atamalar için doğrudan ataması yapılan kişilerin yüksek lisans ya da doktora tez başlıklarının ek koşul olarak belirlendiği, bazı ilanlarda bilimsel kalite ve bilim disiplinleri arasındaki farklılıklarla açıklanamayacak ölçüde kısıtlayıcı ve rekabeti engelleyici koşullar belirlendiğinin görüldüğü, bunun akademik rekabeti engelleyecek nitelikte olmasının, Anayasa’nın eşitlik ilkesine ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'na aykırılık teşkil edeceği, tesis edilen işlemin dava konusu edilmesi halinde yargı makamları tarafından atama işleminin iptal edileceği, buna bağlı olarak üniversitenin işleyişi üzerinde olumsuzluk etkiler yaratacağı ve kişiler açısından mağduriyetler yaratacağı, söz konusu atama işleminde rol alan yetkililer açısından idari ve cezai sorumluluklar doğuracağının açık olduğu, bu doğrultuda verilmiş bulunan yargı kararlarının bulunduğu, ifade edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın yukarıda değinilen 10’uncu maddesi ile Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in yine yukarıda değinilen 9’uncu maddesi uyarınca, kamu görevlileri görevlerini yerine getirirken, eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Dolayısıyla kanunlarla kamu görevlilerine verilen takdir yetkisi kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır. Kamu görevlileri bu yetkilerini kullanırken tarafsız kalmak zorundadırlar.

Dolayısıyla, her ne kadar rektörün eğitim-öğretim faaliyetleri açısından duyulan ihtiyaç ve hizmet gerekleri göz önünde bulundurularak ilan koşullarını belirleme yetkisi bulunsa da bu koşulların eşitlik ve liyakat ilkeleri doğrultusunda belirli bir kişiye tekabül etmeyecek şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. Bu durum Yükseköğretim Kurulu tarafından ilan edilen bilgi notunda da açıkça ortaya konulmuştur.

Manisa Celal Bayar Üniversitesince, 2020 yılı içerisinde öğretim üyesi alımı amacıyla çeşitli tarihlerde ilanlar verilmiş, atama yapılacak kadrolara ilişkin olarak 2547 sayılı Kanun'un yukarıda da değinilen maddeleri uyarınca bazı ek koşullar getirilmiş ve boş bulunan kadrolar için öğretim üyesi atamaları gerçekleştirilmiştir. Getirilen söz konusu ek kriterlere örnek verilecek olursa;

• Fen Edebiyat Fakültesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim dalı/Programı profesörlük kadrosu için, Türk Japon İlişkileri, Türk Kadını, Atatürk Dönemi ve Balkan Antantı Konularında Çalışmaları Bulunmak.

  
  

• Fen Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim dalı/Programı profesörlük kadrosu için, Etnik Kadın Edebiyatında ve Amerikan Romanında; kadın, kimlik, anlatım ve çok kültürlülük konularında çalışmaları bulunmak.

• Fen Edebiyat Fakültesi Biyokimya Anabilim dalı/Programı profesörlük kadrosu için, Biyokimya alanında doçent unvanı almış olmak. Peptid ve protein damgalı polimerler/hidrojeller sentezlenmesi ve karakterizasyonu alanlarında çalışmaları bulunmak.

• Fen Edebiyat Fakültesi Analitik Kimya Anabilim dalı/Programı profesörlük kadrosu için, Kimya alanında doçent unvanı almış olmak. Centri-Voltammetry, Metal-Metal Oksitler ve Polioksometalatların Elektrokimyasal Davranışı konularında çalışmaları bulunmak.

• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Organizasyon Anabilim dalı/Programı profesörlük kadrosu için, İş ve Örgüt Psikolojisi alanında doçent unvanı almış olmak. Postmodern örgütler, örgüt kültürü, liderlikte güç kullanımı ve güç kaynakları alanında çalışmaları bulunmak.

• Mühendislik Fakültesi Malzeme Bilimi Anabilim dalı/Programı profesörlük kadrosu için, Alüminyum matrisli kompozitler, alüminyum alaşımlarının kaynağı ve ısıl işlemi, aşınmaya ve korozyona dirençli kaplamalar konularında çalışmaları bulunmak.

Yukarıda yer verilen örneklerde de görüleceği üzere, alımı yapılacak öğretim üyeliği kadroları için ek koşullar getirilirken, 2547 sayılı Kanun’un 23’üncü, 24’üncü ve 26'ncı maddelerinde ifade edilen objektif ve denetlenebilirlik ilkelerine riayet edilmemiş, ilanların büyük çoğunluğunda belli bir kişiye işaret eden şartlar istenmiştir. Bunun sonucunda da 2020 yılı içinde ilan verilen toplam 127 öğretim üyesi kadrosunun 115’i için sadece birer kişi başvuru yapabilmiştir.

Üniversitenin çıkmış olduğu ilanlarda belirlediği ek koşulların belli bir kişiyi tanımlamaya yönelik olarak akademik rekabeti engelleyecek nitelikte olmasının, Anayasanın eşitlik ilkesine ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'na aykırılık teşkil ettiği ve Üniversite'nin Kanunlarla belirlenen amaçlarına ulaşması açısından risk oluşturduğu değerlendirilmektedir. Bu bakımdan Üniversite tarafından verilen öğretim üyesi ilanlarında yer verilen koşulların eşitlik ve liyakat ilkeleri doğrultusunda belirli bir kişiye tekabül etmeyecek şekilde tespit edilmesi gerekmektedir.