Geçmiş yıllarda tahakkuk etmiş olan ancak tahsili sağlanamayan takipli alacaklarının bilanço aktif büyüklüğünün önemli bir kısmını oluşturduğu ancak bunların tahsil edilememesi nedeniyle zaman aşımına uğrama riski olan alacakların bulunduğu görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinde; belediye başkanına, belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak, belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek gibi görevler verilmiş ve bu hususlarda belediye başkanına sorumluluk yüklenmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 38’inci maddesinde, kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsilinde yetkili ve görevli olanların, bu işlemlerin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Yine aynı Kanun’un 71’inci maddesinde; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasının kamu zararına neden olacağı belirtilmiş ve maddenin (e) bendine göre de idare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmamasının kamu zararının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlenmiştir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 102’nci maddesinde ise; amme alacağının, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmemesi halinde zamanaşımına uğrayacağı düzenlenmiştir.

Anılan Kanun hükümlerine göre; üst yöneticiye ve kamu gelirlerinin takibiyle görevli olanlara, gelirlerin takip ve tahsili konusunda sorumluluklar yüklemiştir. Bu sorumlulukların yerine getirilmemesi sonucunda ortaya çıkabilecek zamanaşımı ve zamanaşımına bağlı olarak alacakların tahsil kabiliyetinin ortadan kalkması durumunda da sorumlular kamu zararıyla karşı karşıya kalabileceklerdir.

Vadesi geldiği halde ödenmeyen alacaklar, takipli alacaklar ve ile tehirli ve tecilli alacaklar hesaplarında izlenmektedir. Kurumun 2021 yılı kesin mizanına bakıldığında, 121- Gelirlerde Takipli Alacaklar Hesabı’nın borcunda 10.007.117,05 TL, alacağında ise 974.954,12 ve 222-Gelirlerden Tehirli ve Tecilli Alacaklar Hesabı’nın borcunda 1.123.884,32 TL, alacağında ise 34.614,91 TL görünmektedir. Buna göre 2021 yılında toplam 11.131.001,37 TL takipteki ve tecilli alacakların yalnızca 1.009.569,03 TL’si tahsil edilebilmiştir. Kalan alacakların içinde, 2022 yılsonu itibarıyla zamanaşımı süresi dolacak olan alacaklar da bulunmaktadır

6183 sayılı Kanunu’un 102’nci maddesine göre 2022 yılı sonu itibarıyla, vadesi 2017 yılında dolan alacaklar 2022 yılı içinde tahsil edilmediği ya da zamanaşımını kesen yollardan biri uygulanmadığı takdirde zaman aşımına uğrayarak tahsili kanunen imkansız hale gelecektir.

Kurumun, vade tarihi 2017 yılı olan ve 2021 yılı sonu itibarıyla henüz tahsil edilemeyen, 1385 mükellefe ait 410.304,21 TL alacağı bulunup 2022 yılı sonuna kadar tahsil edilmediği ya da bunlar için zamanaşımını kesen yollardan biri uygulanmadığı takdirde zamanaşımına uğrayacaktır.

Kamu idaresi tarafından alacakların tahsil edilmesi için ödeme emri gönderildiği belirtilmiş olsa da bu işlem tek başına yeterli olmayabilir. Zira ödeme emri gönderilmesi alacağın kesin tahsili anlamına gelmediği gibi yasal bir yaptırımı da bulunmamaktadır. Bulguda bahsi geçen alacaklar 2017 yılına ait olup zaten bunlar için vade tarihinde ödeme emri belgesi düzenlenmiş olması gerekmektedir. Buna rağmen alacakların tahsil edilememesi halinde ise alacağın türüne göre 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ya da 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine göre yasal yolların kullanılması gerekmektedir. Ancak yine de ödeme emri gönderilmesi yerinde bir işlem olup bu yolla kamu alacaklarının zamanaşımına uğrama riski bertaraf edilmiş olacaktır.

Sonuç olarak, söz konusu alacakların tahsilinin sağlanması ve zamanaşımına uğramasının engellenmesi için idari ve hukuki işlemlerin yapılması gerekmektedir.