Belediye tarafından, taşınmaz maliklerinin imar planı değişikliği talebi doğrultusunda yapılan değer artış payına ilişkin işlemlerin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının hazırlamış olduğu E-Plan otomasyon sistemi üzerinden gerçekleştirilmediği görülmüştür.

20.02.2020 tarihli ve 7221 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 12’nci maddesi ile 3194 sayılı İmar Kanunu’na ek 8’inci madde eklenmiştir.Söz konusu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Hakkında Yönetmelik 15.09.2020 tarihli ve 31245 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Hakkında Yönetmelik’in “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde;

1. Bu Yönetmelik, taşınmaz maliklerinin tamamının talebi üzerine ilgili idarelerce yapılan plan değişikliği sonucunda meydana gelecek değer artışının kamuya kazandırılması işlemleri, plan değişikliğine ilişkin başvuru esasları, kıymet takdir komisyonunun teşekkülü, çalışma şekli ve karar alması, yetkili kuruluşlarca hazırlanan rapor esas alınarak kıymet takdir komisyonunca hazırlanacak raporu, payın kesinleşmesi, ödenmesi ile bu paya ilişkin diğer iş ve işlemlere yönelik usul ve esasları kapsar.” denilmiştir.

Mezkur Yönetmelik’in “Değer artış payının ödenmesi” başlıklı 13’üncü maddesinde;

1. Değer artış payı, en geç taşınmazın ilk satışında veya inşaat ruhsatının alımı aşamasında önce Bakanlığın muhasebe birimi hesabına ödenir. Değer artış payının ödenmemesi halinde, imar planı değişikliği yapılan taşınmaz için hiçbir koşulda satış izni verilmez, yapı ruhsatı düzenlenemez.

2. Değer artış payı, belirlendiği yılı izleyen yıldan itibaren ödeme tarihinde her takvim yılı için, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere arttırılarak uygulanır.

3. Değer artış payının eksik ödendiğinin tespiti halinde ödenmeyen veya eksik ödenen payın 30 gün içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilir. Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen payın ödenmesi gereken son günden ödendiği tarihe kadar geçen süre için 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı oranında faiz uygulanarak aynı Kanuna göre tahsil edilir. Bu kapsamda tahsil edilen tutarlar payın dağılım nispetinde ilgili idare veya kurumlara dağıtılır.

4. Değer artış payı tahsil edildikten sonra, yapı ruhsatı alınmadan önce imar planında yeniden değişiklik yapıldığı veya planın eski haline getirildiği durumlarda bu değişikliklerin kesinleşmesinden sonra, plan değişikliğinin yapılış gerekçeleri dikkate alınarak, değerinde azalış olduğunun tespiti halinde değer artış payı ödeme tarihinden itibaren idarece yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan tutar, faizsiz olarak ilgilinin talebi üzerine, bir yıl içinde değer artış payı bedelinin aktarıldığı idareler tarafından iade edilir.

şeklindeki düzenlemelere yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine istinaden imar planında gerçekleşen değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkacak olan değer artış payının ilgili idarelere aktarımının sağlanabilmesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından tüm belediye başkanlıklarına iletilen 16.09.2020 tarihli ve 194378 sayılı ve 20.04.2021 tarihli ve 811292 sayılı “Değer artış payı e-plan” konulu yazılarda;

22.04.2021 tarihinden sonra gerçekleşecek değer artış pay belirleme çalışmalarının (kıymet takdir komisyonuna ait bilgilerin sisteme girişi, değerleme firmalarının ataması, değer artış bedelinin yatırılması ve diğer ara işlemlerin) E-Plan otomasyon sistemi üzerinden değer artış payı (DAP) modülü ile gerçekleştirilmesi, bu tarihten önce değer artış payının belirlenmesi işlemi için değerleme firmalarının belirlenmiş olması halinde söz konusu firmaların DAP modülüne girişinin Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünce manuel olarak gerçekleştirilmesinin sağlanması için ilgili Genel Müdürlüğe sözleşme evrakları ile müracaat edilmesi gerektiği bildirilmiştir.

Yapılan incelemede, 2023 yılı içerisinde taşınmaz malikleri tarafından Belediyeye imar planı değişikliği için talepte bulunulduğu, Belediye tarafından İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Hakkında Yönetmelik’e göre kıymet takdir komisyonu oluşturulup Belediyenin seçmiş olduğu iki adet firmaya kıymet takdirine ilişkin rapor hazırlatıldığı ve bu rapor esas alınarak kıymet takdir komisyonunca payın kesinleştirildiği, kıymet takdir komisyonunca belirlenen değer artış payının, Belediyeye plan değişikliği talebinde bulunanlara 5 gün içinde tebliğ edildiği ve süresinde yapılan itiraz neticesinde hatalı hesaplanan bedelin komisyonca düzeltilerek yeni durumun taşınmaz malikine iletildiği ancak Belediye tarafından değer artış payı belirleme çalışmalarının yürütülmesinde E-Plan otomasyon sisteminin kullanılmadığı görülmüştür.

Belediye tarafından E-Plan otomasyon sistemi üzerinden değer artış payı modülünün kullanılmaması, taşınmaz maliklerine bildirilen değer artış payına ilişkin olarak Bakanlık nezdinde borç tahakkuk kaydı oluşmamasına ve bu nedenle ilgililer tarafından ödeme yapılamamasına ve buna bağlı olarak başta Belediye olmak üzere aktarılması gereken payların zamanında ilgili kurumlara aktarılamamasına sebep olacaktır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü ve yapılan açıklamalara göre, taşınmaz maliklerinin imar planı değişikliği talebi doğrultusunda yapılan değer artış payına ilişkin işlemlerin, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel

Müdürlüğünün “Değer artış payı e-plan” konulu yazı doğrultusunda işlem tesis edilmesi gerekmektedir.