Kurumun 2021 yılı ve önceki yıllarda tahakkuk etmiş alacaklarının tahsilinde zorluklar yaşadığı ve tahsilat oranlarının düşük kaldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinde; belediye başkanına, belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak, belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek gibi görevler verilmiş ve bu hususlarda belediye başkanına sorumluluk yüklenmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 38’inci maddesinde, kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsilinde yetkili ve görevli olanların, bu işlemlerin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Buna göre kamu alacaklarının takibinin yapılması ve zamanında tahakkuk ve tahsilinin gerçekleştirilmesi başta üst yönetici olmak üzere kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil sürecinde görev alan tüm kamu görevlilerinin sorumluluğudur.

Kurum gelirlerine ilişkin yapılan incelemelerde, kurumun tahakkuk oranı en yüksek olan dolayısıyla bütçe içinde önemli paya sahip olan bazı gelir kaynaklarında tahsilat oranlarının oldukça düşük kaldığı görülmüştür.

Kurumun 2021 yılı Gelir Kesin Hesap Cetveli incelendiğinde, 2020 yılından devredenlerle birlikte 2021 yılı toplam tahakkukunun 50.809.051,18 TL tahsilatının ise 40.650.789,33 TL olduğu görünmektedir. Ancak bu rakamın 31.050.783,49 TL’si kurumun genel bütçe vergi gelirlerinden aldığı paydan oluşmaktadır. Buna göre genel bütçeden elde edilen gelir çıkarıldığında 2021 yılı için kurumun toplam tahakkuku 19.758.267,69 TL, net tahsilatı ise 9.600.005,84 TL olarak görünmektedir.

Aşağıdaki tabloda, Kurumun 2021 yılı gelir kesin hesap cetveli baz alınarak tahakkuk tutarı 100.000 TL’nin üzerinde olup tahsilat oranları %50’nin altında kalan gelir kaynakları ve bu kaynakların tahakkuk tahsilat oranları gösterilmiştir.

Tablo 16: Kurumun Tahsilat Oranı Düşük Olan Gelir Kaynakları

Kurumun, genel bütçe vergi gelirlerinden aldığı pay dışındaki diğer tüm gelirlerine ilişkin tahakkuk toplamının 19.758.267,69 TL olduğu göz önüne alındığında, tabloda yer alan 5 gelir kaynağının tahakkuk toplamı, genel tahakkukların yaklaşık % 67’sinı oluşturmaktadır ( 13.200.743,42 / 19.758.267,69 = 0,6680).

Tabloya göre, Kurumun bütçe gelirleri içinde önemli paya sahip olan 5 gelir kaynağının tahakkuk toplamları 13.200.743,42 TL, net tahsilat toplamları ise 3.374.673,02 TL’dir. Buna göre tahsilat tahakkuk oranı %26 olarak gerçekleşmiş olup bu oran Kurumun alacaklarının tahsilatının oldukça düşük kaldığını göstermektedir.

Kamu idaresince yapılan açıklamada, alacaklar için ödeme emri gönderildiği ancak kişilerin ve ilçedeki diğer resmi kurumların borçlarını ödememeleri nedeniyle tahsilat oranlarının düştüğü belirtilmiştir.

Belediyelerin alacakları iki kategoriye ayrılabilir. Bunlardan ilki belediyelerin bir kamu kurumu olarak kanunlar tarafından kendilerine tahsis edilmiş olan kamu alacakları ikincisi ise bu kurumların özel hukuk hükümlerine tabi olarak sözleşmelerden doğan özel alacakları. Kamu alacaklarının takibi 6183 sayılı Kanun, özel alacakların takibi ise Borçlar Kanunu hükümlerine göre yapılmaktadır.

Her iki alacak türü için de kurum borçlusuna ödeme emri tebliğ ederek borcun ödenmesini istemektedir. Kamu idaresi cevabında da belirtildiği gibi ödeme emri gönderilmiş ancak borçluların büyük bir kısmı borçlarını ödememiştir. Bu durumda Kurum tarafından yapılması gereken alacağın türüne göre 6183 sayılı kanun ya da Borçlar Kanunu'nda belirtilen hükümler doğrultusunda alacağın tahsili için yasal yollara başvurulmasıdır. Aksi takdirde alacak zaman aşımına uğratılarak kamu zararına sebep olunması riski söz konusu olabilecektir.

Sonuç olarak, ödeme emri tebliği, alacağın tahsili için tek başına yeterli olmayabileceğinden; ödenmeyen alacaklar için yasal yollara başvurulması gerekmektedir.