Karar Künyesi
İdare tarafından, bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceğinin tespitine yönelik bir çalışma yapılmadığı ve bazı mülelleflerin bina grup ve dereceleri hatalı belirlendiğinden, çevre temizlik vergisinin mevzuatın öngördüğü biçimde tarh ve tahakkuk ettirilemediği görülmüştür.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44'üncü maddesi ile ihdas edilen çevre temizlik vergisi, belediye sınırları içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalardan alınmaktadır. Söz konusu maddeye göre verginin mükellefi söz konusu binaları kullananlar olup, mükellefiyet binaların kullanımı ile başlamaktadır.
Yasa koyucu tarafından verginin tahakkuk ve tahsilinde ikili bir ayrıma gidilmiş, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiş su şebekesinden karşılayan binalar ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar için farklı düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelere göre işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisi söz konusu Kanun maddesinde 7 grup ve 5 dereceden müteşekkil olan tarife üzerinden hesaplanarak alınacaktır. Ancak bu hesaplamanın yapılabilmesi için vergi alınacak bir binanın hangi grup ve derece içerisinde yer aldığının belirlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede aynı Kanun maddesince, belediye meclislerine bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceğini tespit etme yetkisi verilmiş, bina gruplarının belirlenmesi için ise Cumhurbaşkanına (Bakanlar Kuruluna) yetki verilmiştir.
Bakanlar Kurulu bu yetkiye dayanarak, 2005/9817 sayılı Kararı ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ilişkin grupları aşağıdaki şekilde belirlemiştir.
Table 8: Çevre Temizlik Vergisi Bina Grup ve Dereceleri
1-Öğrenci sayısı: (Okul,yurt,kreş,dershane, kurs,eğitim merkez, | 2- Yatak kapasitesi: (Konaklama | 3- Kullanım alanı | b)Daimi surette faaliyet gösteren | 4- Koltuk sayısı: | 5-Personel sayısı: (1, 2, 3 ve 4 |
BİNA GRUPLARI | anaokulu, yuva vb. eğitim ve öğretim faaliyeti yapılan binalar.) | tesisleri ile hastahaneler ve diğer yataklı sağlık tesislerine ait binalar.) | (m2): a) Her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri. | lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrum, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerler. | (Sinema, tiyatro, opera, bale vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerleri. | üncü sıradakiler hariç, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetler için kullanılan binalar ile bunlar dışında kalan faaliyetlere mahsus binalar.) |
I.GRUP | 750’den fazla | 500’den fazla | 1000’den fazla | 5000’den fazla | 2000’den fazla | 300’den fazla |
II.GRUP | 750-500 | 500-300 | 1000-500 | 5000-4000 | 2000- 1500 | 300-200 |
III.GRUP | 499-250 | 299-150 | 499-250 | 3999-3000 | 1499- 1000 | 199-100 |
IV.GRUP | 249-100 | 149-50 | 249-100 | 2999-2000 | 999-500 | 99-50 |
V.GRUP | 99-50 | 49-20 | 99-50 | 1999-1000 | 499-250 | 49-10 |
VI.GRUP | 49-20 | 20’den az | 50’den az | 999-500 | 249-100 | 9-4 |
VII.GRUP | 20’den az | - | - | 500’den az | 100’den az | 3 ve daha az, konutlar |
Aynı Karar’da belediye meclislerince, mükellefler dikkate alınmaksızın bina grupları itibarıyla derecelere intibak yapılacağı, yapılan intibak işleminin de mükelleflere ilan edileceği belirtilmiştir. Buna göre belediye meclislerinin yukarıda yer alan tablodaki gruplar için ayrı ayrı bina derecelerini belirleyecektir. Söz konusu tabloya göre örneğin, kurs şeklinde kullanılan bir binada, bu binanın hangi grupta yer aldığının tespitinde öğrenci sayısı belirleyici olurken, bu binanın hangi dereceye dâhil olduğu ise belediye meclis kararına göre belirlenecektir. Aynı şekilde, konaklama tesisi olarak kullanılan bir binanın grubu yatak kapasitesine göre değişirken, bu binanın hangi dereceye dâhil olacağı belediye meclisi kararı ile belli edilecektir. Vergi alınacak binaların derece ve grupları bu şekilde belirlendikten sonra, 2464 sayılı Kanun’un mükerrer 44’üncü maddesinde oluşturulan ve aşağıda yer alan tarifeye göre vergi hesaplanacaktır. Buna göre örneğin, anılan Bakanlar Kurulu Kararına göre 3’üncü grupta; belediye meclis kararına göre 2’nci derecede yer alan bir binanın vergisi 2.375 TL olacaktır.
Tablo 9: 2022 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi
Bina Grupları | Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) | ||||
1. Derece | 2. Derece | 3. Derece | 4. Derece | 5. Derece | |
1. Grup | 7500 | 6125 | 4750 | 4250 | 3500 |
2. Grup | 4750 | 3500 | 2875 | 2375 | 2125 |
3. Grup | 3500 | 2375 | 2125 | 1500 | 1187 |
4. Grup | 1500 | 1187 | 875 | 750 | 612 |
5. Grup | 875 | 750 | 525 | 500 | 425 |
6. Grup | 500 | 425 | 262 | 237 | 185 |
7. Grup | 185 | 146 | 100 | 85 | 62 |
Yapılan incelemede, Bağcılar Belediye Meclisince bina grupları itibarıyla derecelere intibak yapılmasına ilişkin karar alınmadığı görülmüştür. Yapılan tüm tahakkuk ve tahsilatlar birinci derece üzerinden gerçekleştirilmektedir. Ancak uygulamada bazı tahakkuklarda, bina gruplarının belirlenmesi için ise Bakanlar Kurulu kararına göre olması gereken bina gruplarından farklı gruplar ve kriterler belirlenerek tahakkukların gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Örnek olarak yatak kapasitesi kriterine göre hesaplanması gereken bazı çevre temizlik vergisi tahakkukları hatalı grup üzerinden hesaplanmış, bir kısmının ise yatak kapasitesi üzerinden hesaplanmayıp metrekare üzerinden hesaplandığı görülmüştür. Aşağıdaki tabloda örnek olarak 3 otele ilişkin hatalı hesaplama gösterilmiştir.
Table 10: Otellerin Çevre Temizlik Vergisinde Yatak Kapasitesi Kriterine Göre Uygulanan ve Uygulanması Gereken Bina Grupları
Faaliyet Alanı | Yatak Sayısı | Uygulanan Tahakkuk Grupları | 2005/9817 sayılı Karara Göre Tahakkuk Grupları |
Konaklama Tesisi | 314 | 1 | 2 |
Konaklama Tesisi | 55 | 2 | 4 |
Konaklama Tesisi | 120 | 1 | 4 |
Bu durum, çevre temizlik vergisinin hukuka uygun biçimde tarh ve tahakkuk ettirilmesine engel olduğu gibi, bazı mükelleflerden eksik vergi alınmasına da neden olmaktadır.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından denetim sürecindeki uyarılar neticesinde 2023 yılına ilişkin tarife düzenleme işlemlerinin mevzuata uygun şekilde gerçekleştirildiği ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, söz konusu vergiye ilişkin iş ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygun yürütülmesini ve gelir kaybının engellenmesini teminen, çevre temizlik vergisinin mevzuata uyulması gerekmektedir.