Karar Künyesi
Şirket tarafından düzenlenen ve noterce de tasdik edilen envanter defterinin içeriği mevzuata uygun değildir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda envanter defteri bilanço esasına göre tutulacak defterler arasında sayılmış ve 185’inci maddesinde aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:
“Envanter defteri ve bilanço günü: Envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur ve bu tarihe "bilanço günü" denir. Envanter defteri ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur.”
Envanter kavramı ve envanterin nasıl çıkarılacağı ise Mezkûr Kanun’un “Envanter Çıkarmak” başlıklı 186’ncı maddesinde aşağıdaki gibi açıklanmaktadır:
“Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.
Şu kadar ki, ticari teamüle göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mutat olmayan malların değerleri tahminen tesbit olunur.
Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder.”
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 66’ncı maddesinde de envanter çıkarma konusunda 213 sayılı Kanun ile benzer hükümler yer almaktadır.
Söz konusu maddede;
“III - Envanter (1) Her tacir, ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.
Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya başka bir kanuni terimle hesap yılı on iki ayı geçemez. Envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde çıkarılır.
Maddi duran malvarlığına dâhil varlıklarla, ham ve yardımcı maddeler ve işletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam değerleri işletme için ikinci derecede önem taşıyorsa, değişmeyen miktar ve değerle envantere alınırlar; şu şartla ki, bunların mevcutları miktar, değer ve bileşim olarak sadece küçük değişikliklere uğramış olsunlar. Ancak, kural olarak üç yılda bir fiziksel sayım yapılması zorunludur.
Aynı türdeki stok malvarlığı kalemleri, diğer aynı nitelikteki veya yaklaşık aynı değerdeki taşınabilir malvarlığı unsurları ve borçlar ayrı ayrı gruplar hâlinde toplanabilir ve ortalama ağırlıklı değer ile envantere konulabilir.” hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan, Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ’in “Envanter defteri” başlıklı 8’inci maddesinde ise; “(1) Envanter defteri, ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin teker teker kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir.
Hesap dönemi on iki ayı geçemez. Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde ve her halükarda hesap döneminin sonundan itibaren üçay içinde çıkarılır ve deftere kaydedilir.
6 ncı maddenin üçüncü fıkrası hükmü envanter defteri hakkında da uygulanır.”
denilmektedir.
Yukarıdaki yasal düzenlemelere göre; Şirket bilanço günündeki mevcutlarını, alacaklarını, borçlarını saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak belirleyecek bir envanter çıkarmalı ve bunu, düzenleyeceği envanter defterinde kayıt altına almalıdır. Envanter defterinde; mali tabloların yanı sıra stok envanter listelerinin, demirbaş ve amortisman listelerinin, dönem sonu ve gelecek yıla devreden senet, çek ve kredi ödeme planlarının bulunması, şirketin mali işlemlerinin takibi ve kontrolü açısından envanter defterinin işlevine uygun düşecektir.
Ancak yapılan incelemelerde, her hesap dönemi için düzenlenen envanter defterlerinin içerisinde Şirketin o yıla ilişkin olarak düzenlemiş olduğu mizan, bilanço ve stok mizanının
adet bazlı halinin yer aldığı görülmüş olup fiili anlamda bir envanter çalışmasının yapılmadığı tespit edilmiştir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, Şirket tarafından; fiili anlamda envanter çıkarma işleminin tam anlamıyla yapılabilmesi için bilgi-işlem sistemlerine ilişkin çalışmaların en kısa sürede tamamlanacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, Şirket tarafından tutulan envanter defterinde, mevzuat açıklamaları da göz önünde tutularak gerçek anlamda bir envanter çıkarma işleminin yapılması gerekmektedir.