Şehrin muhtelif bölgelerinde ortaya çıkan ve doğrudan temin yöntemi ile karşılanan yapım işlerine ait işçilik hizmet alımlarına ait ödeme emri eki belgeleri arasında piyasa araştırması tutanağı ve onay belgesinin yer almadığı tespit edilmiştir. 

Kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirleyen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, idarelerin mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine dair genel çerçeveyi ortaya koymaktadır. Kanun’un “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesine göre idareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. 

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Kanun’un 21’inci maddesinde yer alan pazarlık usulü ile ihale yapılması ise mevzuatta yer alan özel koşulların yerine getirilmesi halinde başvurulması gereken bir yöntemdir. 

Diğer yandan Kanun’un 22’nci maddesinde yer alan doğrudan temin yöntemi, uygulanacak ihale usulleri içerisinde yer almamakta olup, söz konusu maddede belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın temin edilmesine olanak tanımaktadır. Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10’uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilmektedir. 

Konu ile ilgili Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22’nci maddesinin 22.1.1.4 nolu hükmünde “(Değişik: 28/11/2013- 28835 R.G./ 1. md.) Diğer taraftan 22’nci maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi, onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi zorunludur. İdarelerce gerekli görülmesi halinde, fiyat araştırmaları, ilgili İhale Uygulama Yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir. Ancak doğrudan temin kapsamında yapılan alımlarda fiyat farkı hesaplanmasının öngörülmesi halinde, piyasa araştırması yapılması aşamasında bu hususun belirtilerek fiyat tekliflerinin alınması gerekmektedir.” denilmektedir. 

Benzer şekilde Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre yapılacak alımlar” başlıklı 49’uncu maddesinin birinci fıkrasında; 

“4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre doğrudan temin usulüyle yaptırılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işi bedellerinin ödemelerinde; 

a) Onay Belgesi, 

b) Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı (Örnek: 3) veya ihale komisyonu kararı, 

c) Düzenlenmesi gerekli görülmüş ise sözleşme, 

ç) Fatura, 

d) Muayene ve kabul komisyonu tutanağı, kabul işleminin idarece yapılması halinde ise idarece düzenlenmiş belge, 

e) Mal ve malzeme alımlarında, taşınır işlem fişi ödeme belgesine eklenir.” denilmektedir. 

Diğer yandan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesine göre fatura ve fatura yerine geçen belgeleri düzenlemek zorunda olmayanlardan yapılan alımlarda harcama pusulasının düzenlenmesi gerekmektedir. 

Yerinde yapılan denetimde, doğrudan temin yöntemi kapsamında harcama pusulası düzenlenmesi yolu ile gerçekleştirilen alımlar incelenmiştir. Buna göre, özellikle yapım işlerine dair işçilik hizmeti alımlarında sözlü piyasa araştırması yapılarak çok sayıda harcama gerçekleştirildiği ve bunların harcama pusulasına bağlanarak ödemesinin yapıldığı görülmüştür. Söz konusu harcamalara ait ödeme emri belgelerinin ekinde muayene kabul komisyon tutanağına yer verildiği ancak yapılan piyasa fiyat araştırmasına ilişkin belgeler ile onay belgesinin ödeme emri ekinde yer almadığı tespit edilmiştir. Kamu hizmetinin en uygun maliyetle karşılanması açısından son derece önemli olan piyasa araştırmasına dair tekliflerin tutanağa bağlanması ve bunların onay belgesine eklenmesi gerekmektedir. 

Kamu İdaresi tarafından bulguya iştirak edilerek, tespit edilen eksikliklerin giderilmesi yönünde gerekli özenin gösterileceği ifade edilmiştir.