Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen ihalelerin kayda değer bir kısmının çeşitli nedenlerle iptal edilmesi suretiyle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yer verilen ihtiyaçların zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerinin tam anlamı ile sağlanamadığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak kullanılmasından sorumlu oldukları ifade edilmiştir.

4734 sayılı Kanunun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında, idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları hüküm altına alınmıştır.

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması sonucunun elde edilmesi, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasına bağlıdır.

İhtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması amacını gerçekleştirmede en önemli faktör zamanlamadır. En uygun zamanın seçilememesi uygun şartlarla temini güçleştirecek veya imkânsız hale getirebilecektir.

Ankara Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki 15 ihale biriminin “2023/…” kayıt numaralı ihaleleri üzerinde EKAP sistemine bağlı kalınarak gerçekleştirilen incelemeler neticesinde, bu birimler tarafından yapılan ve sonuç ilanı yayımlanan ihale sayısının 213 olduğu, buna mukabil ilgili birimlerce 56 adet ihalenin çeşitli nedenlerle iptal edildiği görülmüştür. Bu minvalde bakıldığında, ihalelerin yaklaşık (56/269) %20’sinin iptal edilmesi ve ilerleyen dönemlerde söz konusu ihalelerden bazılarının yeniden gerçekleştirilmesi neticesinde ihtiyaçların zamanında karşılanamadığı ve gerek ihale sürecinde harcanan emek, gerek ilan masrafları ve gerekse de enflasyonist dönem nedeniyle kaynakların verimli kullanılamadığı değerlendirilmiştir.

İptallerin başlıca nedenlerinin; ihtiyacın nitelik ve miktarının değişmesi, ihale dokümanının uygun olmaması, trafikte yaşanabilecek olumsuzluklar ve Belediyenin öz kaynakları ile yapılmasının uygun görülmesi gibi önceden öngörülebilir ve idareden kaynaklı durumlardan veya ihaleye teklif veren istekli çıkmaması gibi ihaleye katılım şartlarında esneklik sağlanarak aşılabilecek durumlardan kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Ayrıca yukarıdaki konu ile bağlantılı olarak, İdarenin bazı ihale süreçlerindeki tutumuna örnek olması açısından “Elmadağ İlçesi Hasanoğlan İstasyon Mahallesi 199 ve 197 Adalar Arası ve Tatlıca Mahallesi 1201 ve 773 Adalar Arası Park Yapım İşi” ile ilgili bilgi vermenin doğru olacağı değerlendirilmiştir. Söz konusu ihale 2023/279099 kayıt numarası ile 25.04.2023 tarihinde gerçekleştirilecek iken ilanın ilgili yayın organlarında yayımlatılamaması nedeniyle iptal edilmiş ve daha sonrasında 2023/449902 kayıt numarası ile 13.06.2023 tarihinde gerçekleştirilecek iken bu kez de ödenek tasarrufu nedeniyle iptal edilmiştir. Benzer olay 2023/924171 kayıt numaralı ihalede de yaşanmıştır.

Sonuç olarak İdare tüm olasılıkları düşünerek, gerekli dikkat ve özeni göstererek, sağlıklı bir planlama neticesinde ihtiyaçlarını açık ve net bir biçimde belirlemeli ve ihale dokümanlarını 4734 sayılı Kanun’da yer alan temel ilkeleri sağlayacak şekilde oluşturarak ihalelerin bu denli yüksek oranda iptalinin önüne geçecek tedbirler almalıdır.