Belediyenin ortağı olduğu X Sanayi, Ticaret, İnşaat, Hizmet, Madencilik, Tarım ve Hayvancılık Yatırımları AŞ’ye sermaye artışı amacıyla üzerine intifa hakkı(işletme hakkı) tesis edilen taşınmazların tapu siciline tescil ettirilmediği görülmüştür.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun(TTK) “Ticaret Şirketleri” başlıklı İkinci Kitabının, “Genel Hükümler” başlıklı Birinci Kısmındaki 127’inci maddesinde Kanunda aksine hüküm olmadıkça ticaret şirketlerine sermaye olarak taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma haklarının da konabileceği, 128’inci maddesinin beşinci fıkrasında “Taşınmaz mülkiyetinin veya diğer ayni bir hakkın sermaye olarak konulması hâlinde, şirketin bunlar üzerinde tasarruf edebilmesi için tapu siciline tescil gereklidir.” denilmiş, 131’inci maddesinde sermaye olarak konulan ayınlara bilirkişi tarafından biçilecek değerlerin ilgililerce kabul edilmiş sayılacağı, şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, sermaye olarak konan ayınların mülkiyetinin şirkete ait olduğu ve hakların şirkete devredilmiş olacağı belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un “Anonim Şirket” başlıklı Dördüncü Kısmındaki 342’nci maddesinde üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabileceği, 128’inci madde hükmünün saklı olduğu, 343’üncü maddesinde konulan ayni sermayeye şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce maddede gösterilen usullere ve esaslara göre hazırlanacak değerleme raporuyla değer biçileceği, bu rapora kurucuların ve menfaat sahiplerinin itiraz edebileceği, mahkemenin onayladığı bilirkişi kararının kesin olduğu hükümleri yer almıştır.

İntifa hakkı Türk Medeni Kanunu’nun Dördüncü Kitap İkinci Kısım Birinci Bölümündeki irtifak hakları içinde yer alan sınırlı ayni haklardan olup, 795’inci maddesinde de intifa hakkının, taşınırlarda zilyetliğin devri, alacaklarda alacağın devri, taşınmazlarda tapu kütüğüne tescil ile kurulacağı, tescil edilmiş ise herkese karşı ileri sürülebileceği hükümlerine yer verilmiştir.

Açıklanan mevzuat hükümlerine göre; belediyenin ortağı olduğu anonim şirkete ayni bir hak olan intifa hakkının (işletme hakkı) sermaye olarak konulması halinde, şirketin bu haklar üzerinde tasarruf edebilmesi, herkese karşı ileri sürülebilir bir hak olması için tapu siciline tescil edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede; Belediye Meclisi’nin 17.10.2022 tarihli ve 2022/11-131 No.lu Kararında, Belediyenin ortağı olduğu X Sanayi, Ticaret, İnşaat, Hizmet, Madencilik, Tarım ve Hayvancılık Yatırımları AŞ. sermayesinin 3.728.061,00 TL’den 4.053.061,00 TL’ye çıkarıldığı, artan 325.000 TL sermaye artışının 323.897,50TL’sinin, Aydın Asliye Ticaret Mahkemesince atanan bilirkişilerden oluşmuş 27.09.2022 tarihli Bedel Tespit Komisyon raporundaki bedeller esas alınarak bulunan 3 adet taşınmaz üzerindeki intifa hakkının (işletme hakkının) hiçbir kurum ve kuruluşa devredilmemesi koşuluyla, bir yıl on bir aylık süreyle devredilmesi şeklinde ödenmesine, kalan 1.102,50 TL’nin de nakden ödenmesine karar verildiğinden, belediyenin 3 adet taşınmazı üzerindeki işletme haklarının şirkete fiilen devredildiği, fakat ayni sermaye artışı için intifa hakkının (işletme hakkının) devredilmesi işleminin tapu müdürlüğüne tescil edilmediği görülmüştür.

Kamu idaresinin cevabında; 24.10.2023 tarih E.197923 sayılı yazı ile Tapu Müdürlüğüne intifa hakkı/işletme hakkı şerhi konmasıyla ilgili yazı yazılmış, 25.10.2023 tarih ve 31178 başvuru numarası ile işlem başlatılmış, Tapu Müdürlüğünün 20.11.2023 tarihli yazısında “…Tapu Sicil Tüzüğünün 16.maddesinin 2. fıkrasında istem, tescili bozucu veya hükümsüz kılıcı kayıt ve şarta bağlanamaz denildiğinden idarenin talebinin gerçekleştirilemediği, meclis kararının değiştirilerek şartın ortadan kaldırılması halinde işlemin devam edileceğinin" bildirildiği, bu nedenle daha önce alınmış olan Meclis Kararlarları ile ilgili işlem başlatılamadığı, denetim sonrası Belediyece yapılacak intifa hakkı/işletme hakkı devrinde bu hususlara dikkat edilerek işlem tesis edileceği belirtilmiştir.

6102 sayılı TTK'nun 342’inci maddesinin gerekçesinde aynen; “342’nci madde, anonim şirkete sermaye olarak konulabilecek ayînları ve bunların hukukî durumlarını genel hükümlerden farklı olarak, ancak ilgili maddeyi saklı tutarak düzenlemiştir. Üzerinde sınırlı aynî bir hak, haciz veya tedbir bulunan, nakden takdir ve devrolunamayan ayînların anonim şirkete sermaye olarak konulması, sermayenin korunması ilkesi ile bağdaşmaz bulunmuştur, 6762 sayılı Kanunda düzenlenmeyen bu nokta açıklığa kavuşturulmuştur.” denilmiştir.

Görüleceği üzere anonim şirketler sermaye şirketi olduğundan özel düzenleme yapılarak, sermayenin korunması ilkesiyle bağdaşır şekilde 6102 sayılı TTK'nun 342’nci maddesinde üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurlarının ayni sermaye olarak konulabileceği hükme bağlanmıştır. Bu nedenle idarenin sermayesinin tamamı kendine ait olarak ortağı olduğu anonim şirkete yapacağı ayni sermaye artışlarında, kanunlarda öngörülen şartlara uyularak anonim şirketin sermayesinin korunması gerekmektedir. Zira anonim şirketler, ortaklarından ayrı bağımsız bir tüzel kişiliğe sahip olup, borçlarından dolayı malvarlığı ile birinci derecede sorumludur. Anonim şirket ortakları ise şirket borçlarından dolayı bir sorumlulukları söz konusu değildir. Dolayısıyla anonim şirketlerde sermayenin korunması, tek güvenceleri şirketin malvarlığı olan şirket alacaklılarının menfaatlerinin korunması açısından da önemlidir. Oysa idare tarafından kendi anonim şirketine yapılan ayni sermaye artışlarının tamamı intifa hakkının başkasına devredilmemesi şartıyla yapıldığı için ilgili tapu sicil müdürlüğünce tapu siciline işlenmemiştir. Bu durumda idarenin ortağı olduğu anonim şirkete yapılan sermaye artışlarında kanunlarda öngörülen şartlara uyulmamıştır.

Kamu idaresinin cevabı üzerine yapılan incelemede bulgumuzda ilgili şirkete ayni sermaye artışı olarak intifa hakkı(işletme hakkı) devredilen taşınmaz sayısının 2023 sonu itibarıyla yukarda örnek olarak yer verilen 3(üç) adet taşınmazla birlikte Belediye Meclisinin; 2017/8-100 sayılı kararıyla 1(bir) adet, 2018/4-53 sayılı kararıyla 7(yedi) adet, 2019/6-87 sayılı kararıyla 4(dört) adet, 2022/2-11 sayılı kararıyla 5(beş) adet, 2022/11-131 sayılı kararıyla 3(üç) adet olmak üzere toplam 20(yirmi) adet taşınmaz üzerindeki intifa hakları olduğu, fakat tamamının şartlı devir olması nedeniyle ilgili tapu siciline tescil ettirilemediği görülmüştür.

Bu itibarla belediyenin ortağı olduğu X Sanayi, Ticaret, İnşaat, Hizmet, Madencilik, Tarım ve Hayvancılık Yatırımları AŞ’ye, belediyenin mülkiyetindeki taşınmazların veya taşınmazları üzerindeki intifa hakkının (işletme hakkının) sermaye olarak konulması hâlinde, sermayenin korunması ilkesi gereğince kanunlarda öngörülen örneğin sermaye olarak konulan intifa haklarının tapu siciline tescil ettirilmesi gibi şartlara uyulması gerektiği değerlendirilmektedir.