Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresince (ASKİ) belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki konutlar üzerinden tahsil edilen çevre temizlik vergisi payına ilişkin bildirimlerin zamanında yapılmadığı, tahsilat işlemlerinin bir kısmının Kurumun su borçlarına mahsuben, bir kısmının ise Ankara Büyükşehir Belediyesi ile hatalı olarak akdedilen Protokol kapsamında ABB’ye aktarıldığı, bunun sonucu olarak söz konusu verginin tahakkuk ve tahsilat işlemlerinin sağlıklı bir şekilde izlenmediği tespit edilmiştir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanun’un “Çevre Temizlik Vergisi” başlıklı mükerrer 44’üncü maddesinin 7’nci fıkrasına göre, Ankara ilinde 2560 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi(ASKİ) kurulmuş olup, bu bağlamda çevre ve temizlik vergisinin tahsil sorumluluğu ASKİ’ye aittir.

2464 sayılı Kanun’un “Çevre Temizlik Vergisi” başlıklı mükerrer 44’üncü maddenin 9’uncu fıkrasına göre ise, ilçe belediyesi ve mücavir alan sınırları içerisinde yer alan konutlar üzerinden tahsil edilen çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil edilen gecikme zammının %80’inin ASKİ tarafından tahsilatı takip eden ayın 20’inci günü akşamına kadar bildirilip aynı süre içerisinde de ödenmesi gerekmektedir.

Ayrıca 44’üncü maddenin 10’uncu fıkrasında, tahsil edilen vergi veya gecikme zammının yukarıda belirtilen süre içinde ilgili belediyeye yatırmayan idarelerden, bu tutarların 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan ilçe belediyelerince işyerleri üzerinden tahsil edilen ÇTV’nin %20’sinin büyükşehir belediyelerine aktarılması gerektiği 2464 sayılı Kanunun 44’üncü maddesinin amir hükmüdür.

Ankara ili uygulamasında, Kurum tarafından belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki işyerleri üzerinden hesaplanan %20’lik çevre temizlik vergisi payının yasal süresi içerisinde ABB’ye ödendiği görülmüştür. Bu bağlamda, 2464 sayılı Kanun çerçevesinde ABB

ile Kurum arasında ÇTV ile ilgili doğabilecek başkaca bir borç veya alacak ilişkisi bulunmamaktadır.

2018 mali yılı uygulamasına bakıldığında, ASKİ tarafından Kuruma aktarılması gereken ÇTV payının genelinin düzenli bir şekilde beyan edilip ödenmediği, tahsilat işlemlerinden bir bölümünün Kurumun su borçlarına mahsuben gerçekleştirildiği, bunun sonucu olarak söz konusu verginin tahakkuk ve tahsilat işlemlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmediği görülmüştür.

Kuruma aktarılması ÇTV paylarından bir kısmı ile ilgili olarak 30.09.2015 tarihinde Kurum ile ABB arasında bir Protokol akdedildiği görülmüştür. Söz konusu Protokolün “amaç ve kapsam” maddesinde;

“ABB Fen İşleri Dairesi Başkanlığınca aşağıdaki esas ve koşullarda Bitümlü Sıcak Karışım asfaltın Keçiören Belediyesine zemin tahrip bedeli, ÇTV(çevre temizlik vergisi) ve vb. karşılığında verilmesi hususunda, ABB ile Keçiören Belediyesi arasında işbu protokol düzenlenmiştir.” düzenlemesine yer verildiği görülmüştür.

“Yürütme Esasları” maddesine, ABB’nin bitümlü sıcak karşım asfaltını Keçiören Belediyesine zemin tahrip bedeli ile ÇTV ve v.b. karşılığında vermeyi kabul ettiği ve bu durumun da Keçiören Belediyesi tarafından kabul edildiği yönünde hüküm konulduğu görülmüştür.

Protokol uygulamasına bakıldığında, ABB’nin ÇTV’nin asli sahibi gibi davranarak hareket ettiği, çevre temizlik vergisinin toplanmasına ilişkin asıl yetki ve sorumluluk sahibi olan ASKİ’nin yerine geçerek protokolün tarafı olduğu, bu durumun Kurum tarafından da kabul gördüğü, ASKİ tarafından Kuruma gönderilmesi gereken ÇTV payının önemli bir kısmının bu protokol kapsamında ASKİ tarafından ABB’ye gönderildiği, ABB’nin de bu ÇTV payı karşılığında Kuruma bitümlü asfalt teslim etmeyi taahhüt ettiği görülmüştür.

Yukarıdaki mevzuat ve açıklamalara göre, belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki konutlar üzerinden hesaplanan ÇTV’nin ASKİ tarafından tahsil edilip, yine nüfus esasına göre aynı idare tarafından ilçe belediyelerine dağıtılması gerektiği açıktır. ASKİ’nin ABB’nin bağlı kuruluşu olması bu gerçeği değiştirmemektedir. Yukarıda belirtilen ilişki kapsamında, Kurumun ASKİ’den nüfus esası prensibine göre konutlar üzerinden hesaplanan ÇTV alacağı bulunmaktadır. Uygulamada ise ASKİ’nin ABB’nin bağlı kuruluşu olduğu düşüncesinden hareketle Kuruma aktarılması gereken ÇTV payının önemli bir bölümünün

ABB’ye aktarıldığı görülmüştür.

Nihai olarak, 2018 mali yılı uygulamasına bakıldığında;

• Cari yıl içerisinde ASKİ tarafından Kuruma bildirilip ödenmesi gereken ÇTV payının genelinin zamanında bildirilip düzenli bir şekilde ödenmediği,

• Tahsilat işlemlerinin bir bölümünün sadece Kurumun ASKİ’ye olan su borçlarına mahsuben yapıldığı,

• Bildirimlerin zamanında yapılmaması sebebiyle mali yılsonu itibariyle herhangi bir gecikme zammı tahsilatının yapılmadığı,

• ABB ile hatalı olarak akdedilen protokol sebebiyle ÇTV payının 4.776.872,75 TL’sinin ASKİ tarafından ABB’ye aktarıldığı,

• Bunun neticesinde söz konusu verginin tahakkuk ve tahsilat işlemlerinin sağlıklı bir şekilde takip edilemediği görülmüştür.

ASKİ’den alınan verilerde 31.12.2018 tarihi itibariyle, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde yer alan konutlar üzerinden tahsil edilen ÇTV ve gecikme zammından Kuruma aktarılması gereken ÇTV payının (2017 yılından devreden tutarla birlikte) 9.768.907,25 TL olduğu, Kurumun muhasebe kayıtlarına göre söz konusu vergi tahsilatının(Kurumun su borçlarına mahsuben) ise 4.262.285,45 TL olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, ASKİ tarafından 5.506.621,80 TL tutarında ÇTV payının gönderilmediği tespit edilmiştir.

Bu durumun mevcudiyeti, Kurum gelirlerini düşük kalmasına, bağlı olarak 600 Gelirler Hesabının 5.506.621,80 TL eksik gösterilmesine sebep olmaktadır.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemiz ile Ankara Büyükşehir Belediyesi arasındaki Bitümlü Sıcak Karışım Asfaltın Kurumumuza zemin tahrip bedeli, ÇTV vb. karşılığında verilmesi hususundaki mevcut Protokol 31.03.2019 tarihi itibariyle sona ermiş olup, söz konusu durum 17.04.2019 tarih ve E.569 sayılı yazı ile ASKİ Genel Müdürlüğüne bildirilmiştir. Bulguda da ifade ettiğiniz üzere, belediye ve mücavir alan sınırları içerisindeki konutlar üzerinden hesaplanan ÇTV’ nin ASKİ tarafından tahsil edildiği ve yine ASKİ tarafından ilçe belediyelerine dağıtıldığı esasından hareketle; Belediyemizin bundan sonra yapacağı ÇTV mahsuplaşma protokollerinde gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi sağlanacaktır. Ayrıca, ASKİ ile yapılan yazışmalar neticesinde; Kurumumuz adına ASKİ tarafından tahsil edilen ÇTV payımızdan su ve atık su bedelleri ile ön ödemeli (kartlı) su

sayaçlarına yüklenen su bedelleri düşürüldükten sonra kalan 423.169,17 TL de belediyemiz hesaplarına yatırılmıştır. Kurumumuza aktarılması gereken ÇTV tutarlarının, su borcumuza mahsup edildikten sonra Belediyemiz hesaplarına yatırılması konusundaki hassasiyetimiz yine aynı şekilde önümüzdeki zamanlarda da devam ettirilecektir.” denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından bulgu konusuna iştirak edildiği, bu bağlamda çevre temizlik vergisinin tahsili bağlamında mevcut Protokolün sona erdiği, bundan sonra yapılacak Protokollerde bu konu bağlamında gerekli özenin gösterileceği ve bulgu da belirtilen tutarın tahsili için Ankara Büyükşehir Belediyesi ile ilgili gerekli yazışmaların yapıldığı belirtilmiştir.

Ancak 2018 yılında belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde yer alan konutlar üzerinden tahsil edilen ÇTV ve gecikme zammından Kuruma aktarılması gereken ÇTV payının (2017 yılından devreden tutarla birlikte) 9.768.907,25 TL olduğu, Kurumun muhasebe kayıtlarına göre söz konusu vergi tahsilâtının(Kurumun su borçlarına mahsuben) ise 4.262.285,45 TL olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, ASKİ tarafından 5.506.621,80 TL tutarında ÇTV payının gönderilmediği tespit edilmiştir.

Bu durum, Kurum Faaliyet Sonuçları Tablosunda yer alan 600 Gelirler Hesabının 5.506.621,80 TL hatalı bilgi içermesine sebep olmaktadır.