Belediyenin doğrudan temin işlemlerinin incelenmesi neticesinde, mevzuatta belirtilen ihale usulleriyle alınması gereken ihtiyaçların, ihale konusu edilmeyerek parasal sınırların altında kalacak şekilde adet bazında alındığı, aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek benzer nitelikteki mal ve hizmetlerin kısımlara bölündüğü, ayrıca Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının “d” bendinde belirlenen eşik değerlere riayet edilmediği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

...

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.” denilerek ihtiyaçların kısımlara bölünerek doğrudan temin limitinin altında kalınmaması gerektiği Kanun’ un temel ilkelerinden sayılmıştır.

4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinde doğrudan temin yönteminden bahsedilmiştir. Söz konusu yöntem bir ihale usulü olarak belirtilmemiş ve bir alım yöntemi olarak belirlenmiştir. Bu yönteme göre yapılacak doğrudan teminde ihtiyaçların, Mezkûr Kanun’un

18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve Mezkûr Kanunun 10’uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün kılınmıştır. Doğrudan temin yöntemi, ihale yapılmasındaki süreçlerin olmaması nedeniyle ihtiyaçların daha hızlı yerine getirilmesi imkânı getirse de bu yöntemin rekabet, saydamlık gibi ilkeleri zedelememesi ve genel bir alım yöntemi olarak benimsenmemesi için düzenlemeler yapılmıştır.

Bu husus 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde temel ilke olarak benimsenmiş olmakla birlikte ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.5.1.2. maddesinde de, “4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temin gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” denilmiştir.

2018 yılı; içerisinde;

Fen İşleri Müdürlüğü Tarafından 2.583.887,00 TL, Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından 1.519,816,25 TL, Basın ve Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü tarafından 2.941.461,51 TL, Gençlik ve Spor Müdürlüğü tarafından 1.673.359,48 TL, Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından 1.636.776,87 TL, Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından 950.000,00 TL, Sosyal Yardım İşleri Müdürlüğü tarafından 1.784.651,99 TL olmak üzere diğer

müdürlüklerle beraber yaklaşık toplam 16.000.000,00 TL tutarındaki ihtiyaç doğrudan temin yöntemiyle karşılanmıştır.

Belediyenin doğrudan temin suretiyle mal ve hizmet alımlarının geneline bakıldığında, Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin (ı) bendinde yer alan, parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin % 10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamayacağı hükmüne rağmen, yaklaşık 16.000.000,00 –TL tutarında doğrudan alım yapılmıştır. Bu durum doğrudan temin usulünün genel bir alım yöntemi haline getirilmiş olduğu noktasında fikir vermektedir.

Bunlara ek olarak 2018 yılı için büyükşehir sınırlarındaki idarelerde doğrudan temin için belirlenen eşik değerler 01.02.2018 tarihinden itibaren 67.613,00 TL olmasına karşın Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından yapılan dorudan teminlerin bir kısmında bu eşik değerlere dikkat edilmemiş, eşik değerin üzerinde de alımlar gerçekleştirilmiştir.

Ayrıca, yapılan incelemelerde doğrudan temin yöntemiyle aynı ay içerisinde aynı nevide mal veya hizmet alındığı gibi yıl içerisinde de defalarca mıcır alımı, iş makinası ve kamyon kiralama, kitap veya dergi basım işi gibi kırtasiye alımları vb. örneklerini çoğaltabileceğimiz benzer alımlar mevcuttur.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesine göre ihalelerde açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulüdür. Mezkûr Kanun’da belirtilen ihale usulleriyle alımı gereken ihtiyaçların, ihale konusu edilmeyerek parasal sınırların altında kalacak şekilde adet bazında alınması, aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmetlerin kalemlere veya gruplara bölünmesi ve doğrudan temin yönteminin genel bir alım yöntemi olarak kullanılması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırıdır.

Sonuç olarak, belediye tarafından temin edilecek bu tür alımlar için mümkün olduğunca temel ihale usulleri tercih edilmeli, mevzuat çerçevesinde rekabet ve saydamlığın sağlanmasının gerekli olduğu bilinmelidir.

Kamu idaresi cevabında; "İdarenin ihtiyacı olan mal, hizmet ve yapım işlerinin temininde temel ihale usulleri tercih edilecek, mevzuat çerçevesinde rekabet ve saydamlığın sağlanacağı hususunda gerekli hassasiyet gösterilecektir. . Bu konuda tüm müdürlüklere 31.05.2019 tarih ve 211 sayılı yazımızla, 4734 sayılı kanununa uygun olarak doğrudan temin

limitlerine uyulması ve ihtiyaçların kısımlara bölünerek temin edilmemesi gerektiği bildirilmiştir." denilmektedir.

Sonuç olarak Belediye tarafından bulgumuza iştirak edilerek müdürlüklere gerekli yazıların gönderildiği ifade edilmiştir. Uygulamanın mevzuatta belirtilen şekliyle yapılması kamu yararı ve sorumlu kamu görevlileri açısından önemlidir. Bahsi geçen yanlış uygulamanın devam edip etmediği tarafımızca sonraki denetimlerde kontrol edilecektir.