Karar Künyesi
Kamu İdaresinin faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan varlıkların 260 Haklar Hesabı’na alınmadığı ve maddi olmayan duran varlıklar için faaliyet dönemi sonunda amortisman ayrılmadığı görülmüştür.
Maddi Olmayan Duran Varlık Alımlarının Haklar Hesabı'nda İzlenmemesi
Kamu İdaresinin faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan yazılım lisansları, güvenlik sertifikası ve antivirüs programı gibi varlıkların 260 Haklar Hesabı’na alınmadan doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesap Grubuna ilişkin 209’uncu maddesinde, edinilen maddi olmayan duran varlıkların maliyet bedeli ile hesaplara alınacağı; “Hesabının Niteliği” başlıklı 210’uncu maddesinde, bu hesabın bedeli karşılığı edinilen hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılacağı hüküm altına alınmıştır.
Aynı Yönetmelik’in “Hesabın İşleyişi” başlıklı 211’inci maddesinde, bütçeye gider kaydıyla edinilen hakların bir taraftan bu hesaba borç, ilgili diğer hesaplara alacak kaydedilmesi gerektiği; 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’na ilişkin “Hesabın Niteliği” başlıklı 214’üncü maddesinde ise; 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın, maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde yok edilmesini izlemek için kullanılması gerektiği ifade edilmiştir.
04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 47 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin 6’ncı maddesinde; Maddi Olmayan Duran Varlıklar hesap grubunda izlenen varlıklar için amortisman oranının %100 olduğu ve hesaplara alındığı yıl sonunda tamamen amorti edileceği belirtilmiştir.
Yapılan incelemede herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan yazılım lisansları, güvenlik sertifikası, antivirüs programı ve benzeri nitelikteki toplam 348.277,00 TL tutarındaki hak ve yetkilerin 260 Haklar Hesabı’na kaydedilmeyip doğrudan 630 Giderler Hesabı’na
kaydedildiği tespit edilmiştir.
Ayrıca 260 Haklar Hesabı’nda takip edilmeyen bu varlıkların yıl sonunda amortisman kayıtlarının yapılamaması sonucu 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın da eksik görünmesine sebebiyet verilmiştir.
Maddi olmayan duran varlıkların maliyet bedeline eklenmek suretiyle aktifleştirilmesi gereken söz konusu harcamaların anılan mevzuat hükümlerine aykırı olarak 630 Giderler Hesabı ile doğrudan giderleştirilmesi sonucunda 2022 yılı Bilançosunda 260 Haklar Hesabı ile 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nda 348.277,00 TL tutarında hataya neden olunmuştur.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere Kamu İdaresinin faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan belli ölçüde yararlanılan ya da yararlanılması planlanan ve yararlanma süresi bir yıldan fazla olan yazılım lisansları, güvenlik sertifikası, antivirüs programı ve benzeri nitelikteki varlıklara ilişkin harcamaların maliyet bedelleri ile 260 Haklar Hesabı’na kaydedilmesi ve hesaplara alındığı yıl sonunda tamamına amortisman ayrılması gerekmektedir.
Maddi Olmayan Duran Varlıklara Amortisman Ayrılmaması
Kamu İdaresinde maddi olmayan duran varlıklar için faaliyet dönemi sonunda amortisman ayrılmadığı görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesap Grubuna ilişkin 209’uncu maddesinin (c) bendinde; amortisman ayrılmasının, bir maddi olmayan duran varlığın maliyetinin öngörülen hizmet süresi boyunca dönemlere dağıtılması olduğu; ayrılan amortisman tutarının gider olarak muhasebeleştirileceği, maddi olmayan duran varlıkların ilk defa amortisman ayrılmaya esas alınacak değerinin kayıt bedeli olduğu, amortisman süresinin maddi olmayan duran varlığın muhasebe kayıtlarına girdiği yıldan başlayacağı ile uygulanacak amortisman süre, yöntem ve oranlarının maddi olmayan duran varlık çeşitlerine göre Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirleneceği belirtilmiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın niteliğini belirleyen 214’üncü maddesinde, bu hesabın, maddi olmayan duran varlık bedellerinin kullanılabilecekleri süre içerisinde yok edilmesini izlemek için kullanılacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Yönetmelik’in hesabın işleyişini düzenleyen 215’inci maddesinde ise maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarlarının yıl sonunda
268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’na alacak, 630 Giderler Hesabı’na borç kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.
Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 29’uncu maddesinde amortismana tabi varlıkları ve bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranlarını duran varlık çeşitlerine göre belirleme yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığına tanınmıştır. Bu yetkiye istinaden 04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan 47 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Amortisman ve Tükenme Payları Genel Tebliği’nin 6’ncı maddesinde, maddi olmayan duran varlıklar için yıl sonunda ayrılması gereken amortisman oranı %100 olarak belirlenmiştir.
Dolayısıyla maddi olmayan duran varlık hesap grubunda yer alan ve idarenin hukuki tasarrufunda bulunan ya da belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların takip edildiği 260 Haklar Hesabı’nda kayıtlı tutarlara yıl sonunda %100 amortisman ayrılması gerekmektedir.
Yapılan inceleme neticesinde 260 Haklar Hesabı’nda kayıtlı toplam 46.744,71 TL tutarında hak niteliğinde varlık bulunmasına karşın yıl sonunda bunlara ilişkin amortisman işlemlerinin yapılmadığı tespit edilmiştir. Amortisman kayıtlarının tutulmaması İdarenin bilançosunda 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nda yer alan tutarın hatalı görünmesine, faaliyet sonuçları tablosunda ise 630 Giderler Hesabı’nın eksik görünmesine yol açmıştır.
Amortismana tabi olan varlıklar için mevzuata uygun olarak amortisman ayrılması gerekmektedir.