Kilis Belediyesi sınırları içerisinde halen faal olan dolmuş hatlarının mevzuata aykırı biçimde, süresiz bir hak olarak üçüncü kişilere işlettirildiği ve bunun 2020 yılında alınan Belediye Meclis kararıyla bedel alınmadan 10 yıl süreyle sınırlandırıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin (f) ve (p) fıkrasında; belediyelerin kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını belirlemeye ve bu araçları işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek gibi haklara sahip olduğu belirtilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği, “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinde de; yapılacak ihalelerde açıklık ve rekabetin sağlanmasının esas olduğu belirtilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere belediyelere imtiyaz olarak verilmiş şehir içi yolcu taşıma hizmetleri bizzat belediyece yerine getirilebilecek ya da bu hizmet belediye tarafından üçüncü kişilere gördürülebilecektir. Üçüncü kişilerin belirlenmesinin ise, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince, rekabete açık, saydamlığı sağlanmış, süresi belirli ihaleler yoluyla yapılması gerekmektedir. Belediye meclisince hizmetin üçüncü kişilere gördürülmesi

yönünde karar verilmesi halinde, karardaki yönteme göre (kira, ruhsat, imtiyaz vb.) ve bu kararda verilen yetkiye dayanılarak, ihale işlemleri yetkili kişi ve kurullarca yerine getirilecektir. Dolayısıyla belediyelere verilen bu yetki, üçüncü kişilere işlettirmek veya kiraya vermek şeklinde olduğundan hakkın satışı da mümkün değildir.

Öte yandan, Danıştay 13’üncü Dairesinin Esas No:2015 / 985, Karar No: 2015 / 3164 numaralı kararı ile belediyelerin yürütmekle görevli ve yetkili oldukları toplu taşıma hizmetini bizzat yapmak yerine imtiyaz suretiyle devrine karar verilmesi için Danıştayın görüşü ve Çevre Şehircilik Bakanlığının onayının alınmasının ön koşul olduğu, kiralama yolunu seçmesi hâlinde ise hem taşınır hem taşınmazlar için kira süresinin 10 yılla sınırlı olduğu ve her iki durumunda Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olduğu belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; Kilis Belediye sınırları içerisinde çalışan 30 adet dolmuş hattının; 20’sinin 2010 yılında Belediye Meclisi Kararıyla bir ulaşım kooperatifi üyelerine bir defaya mahsus 2.500,00 TL bedelle süresiz devredildiği, diğer 10 hattın ise 2007 ve 2008 yılları arasında yapılan ihalelerde 175.000,00 TL ile 207.000,00 TL arasında değişen tutarlarda satışının yapıldığı görülmüştür. Daha sonra süresiz verilen bu haklar Belediye Meclisinin 11.05.2020 tarih ve 77 nolu kararı ile herhangi bir bedel alınmadan 10 yıl süre (01.01.2031 tarihine kadar) ile sınırlandırılmıştır. Buna göre; dolmuş hatlarının işletilmesi ile ilgili Belediye Meclisinin 11.05.2020 tarih ve 77 nolu kararı ile gerçekleştirilen bila bedelli süre uzatım işlemi yukarıda sayılan mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmiş ve ihale yapılmaması Belediyeyi belirli bir gelirden mahrum bırakmıştır.

Bu çerçevede toplu ulaşım ve yolcu taşımaya ilişkin hizmetler bakımından görevli ve yetkili olan belediyenin, bu hizmetlerin üçüncü kişilere gördürülmesini ihale yapılmaksızın doğrudan meclis, encümen veya belediye başkanı kararıyla yapması veya kendisine ait imtiyazı süre belirtilmeksizin devrederek gerçekleştirmesi ya da ihaleyle olsa dahi süresiz satış şeklinde işlem yapması hukuken mümkün değildir. Bu nedenle mevzuata aykırı bir biçimde tesis edilen bu uygulamanın sürdürülebilmesi mümkün olmamakla birlikte, faaliyette bulunan dolmuşların çalışma durumlarının sürekli uzatılması şeklinde verilen ve yıllardır devam eden uygulamanın kazanılmış hak oluşturmayacağı düşünülmektedir.

Sonuç olarak, dolmuş ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması için belirlenen plakalara izin/ruhsat verilmesi işlemi; 5393 sayılı Kanun’da öngörülen usuller ve mevzuata uygun olarak yapılmalıdır.