Kilis Belediyesi tarafından geçmiş dönemlerde tahsis edilen ve halen faal olarak kullanılan taksi ve servis plakalarının mevzuata aykırı biçimde 3’ncü kişilere süresiz bir hak olarak kullandırıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin Yetkileri ve İmtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin (f) ve (p) fıkrasında; belediyelerin kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını belirlemeye ve bu araçları işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek gibi haklara sahip olduğu belirtilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği, “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinde de; yapılacak ihalelerde açıklık ve rekabetin sağlanmasının esas olduğu belirtilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere belediyelere imtiyaz olarak verilmiş şehir içi yolcu taşıma hizmetleri bizzat belediyece yerine getirilebilecek ya da bu hizmet belediye tarafından üçüncü kişilere gördürülebilecektir. Üçüncü kişilerin belirlenmesinin ise, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince, rekabete açık, saydamlığı sağlanmış, süresi belirli ihaleler yoluyla yapılması gerekmektedir. Belediye meclisince hizmetin üçüncü kişilere gördürülmesi yönünde karar verilmesi halinde, karardaki yönteme göre (kira, ruhsat, imtiyaz vb.) ve bu kararda verilen yetkiye dayanılarak, ihale işlemleri yetkili kişi ve kurullarca yerine getirilecektir. Dolayısıyla belediyelere verilen bu yetki, üçüncü kişilere işlettirmek veya kiraya vermek şeklinde olduğundan hakkın satışı da mümkün değildir.

Öte yandan, Danıştay 13’üncü Dairesinin Esas No:2015 / 985, Karar No: 2015 / 3164 numaralı kararı ile belediyelerin yürütmekle görevli ve yetkili oldukları toplu taşıma hizmetini bizzat yapmak yerine imtiyaz suretiyle devrine karar verilmesi için Danıştayın görüşü ve Çevre Şehircilik Bakanlığının onayının alınmasının ön koşul olduğu, kiralama yolunu seçmesi hâlinde ise hem taşınır hem taşınmazlar için kira süresinin 10 yılla sınırlı olduğu ve her iki durumunda Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olduğu belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; Kilis Belediye sınırları içerisinde çalışan 269 taksi ve 125 servis plakasının ihale yapılmadan, bir defaya mahsus bedel karşılığında süresiz tahsis edildiği, bunun dışında herhangi bir imtiyaz bedeli veya yıllık kira bedeli gibi bir ücret tahsil edilmediği görülmüştür. Bu durum mevzuata aykırı olduğu kadar Belediyeyi de belirli bir gelirden mahrum bırakmaktadır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 64’üncü maddesinde kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yılı geçemeyeceği; 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesine göre imtiyaz olarak verilen haklarda ise maksimum sürenin 49 yıl olduğu belirtilmiştir.

Bu çerçevede toplu ulaşım ve yolcu taşımaya ilişkin hizmetler bakımından görevli ve yetkili olan belediyenin, bu hizmetlerin üçüncü kişilere gördürülmesini ihale yapılmaksızın doğrudan meclis, encümen veya belediye başkanı kararıyla yapması veya kendisine ait imtiyazı süre belirtilmeksizin devrederek gerçekleştirmesi ya da ihaleyle olsa dahi süresiz satış şeklinde işlem yapması hukuken mümkün değildir.

Sonuç olarak, taksi veya servis ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması için belirlenen plakalara izin/ruhsat verilmesi işlemi; 5393 sayılı Kanun’da öngörülen imtiyaz, kiralama ve ruhsat usullerinden biri seçilerek, mevzuata uygun olarak yapılmalıdır.